Hoàng Nam Tiến - người viết tiếp giấc mơ văn hóa đọc trong thời đại số

Mấy ngày qua, giới khoa học bàng hoàng trước tin anh Hoàng Nam Tiến - một nhà khoa học thực hành, một CEO truyền cảm hứng, một người “yêu tiếng nước tôi” (theo cách một bài hát đã gọi), một người mê sách và nặng lòng với chữ nghĩa - đã vĩnh viễn rời xa chúng ta vào chiều 31/7.

Anh ra đi khi chưa kịp “chào sinh nhật U60 đáng yêu” - theo cách dí dỏm và nhân văn mà anh vẫn hay trò chuyện với bạn bè. Là người làm sách, tôi không tin vào cái tin buốt lòng ấy. Bởi mới hôm nào còn thấy anh trên các diễn đàn công nghệ, AI, trong những lớp học khởi nghiệp, trong ánh mắt lấp lánh đam mê của bao người trẻ được truyền cảm hứng từ anh. Và cũng thật gần thôi, thấy anh giữa gian bếp ấm, tự tay nấu món phở Hà Nội đãi bạn bè - món anh yêu như yêu ký ức quê nhà.

Với tôi, Hoàng Nam Tiến không chỉ là một nhà khoa học. Phải nhìn cái cách anh cầm cuốn sách trên tay mới thấy hết anh yêu sách như thế nào. Trân trọng, nâng niu như đệ tử lưu linh trân trọng nâng niu chén rượu. Anh đúng là mẫu hình của một đệ tử chân thành với văn hóa đọc.

Anh là tác giả của hàng chục đầu sách “hot” dành cho bạn trẻ. Những dự định còn dang dở với các nhà xuất bản - như anh từng nhắn gửi người làm sách thế hệ 7X, anh Nguyễn Cảnh Bình (Chủ tịch Alphabooks) - giờ sẽ mãi chỉ là dự định. Bởi người đồng hành đã lặng lẽ rời đi, để lại muôn vàn tiếc nuối...

Tôi từng xúc động khi đọc những lá thư thời chiến anh kỳ công biên tập, những cánh thư ba anh, thiếu tướng Hoàng Đan, gửi từ chiến trường về cho mẹ, giữa khói bom lửa đạn. Một tập sách nhỏ, nhưng chứa chan tình cảm lớn lao dành cho đấng sinh thành và cũng như một lát cắt của lịch sử, một khúc bi tráng của thời đại.

Cái tên “Nam Tiến” mà ba mẹ anh đặt - giữa lúc cha anh đang ở chiến trường miền Nam - không chỉ là ước vọng, mà là một dấu ấn thời cuộc, một lời hứa danh dự. Càng xúc động hơn khi biết rằng sinh thời, anh yêu cuốn tiểu thuyết Cánh buồm đỏ thắm của nhà văn Nga Alexander Grin và đã từng đến tận quê hương của tác giả, đắm mình trong lễ hội, chiêm ngưỡng con thuyền thật với cánh buồm đỏ, biểu tượng cho mộng mơ, khát vọng và lòng tin.

“Càng giỏi công nghệ, càng cần đọc sách. Vì AI không thể thay thế một tâm hồn sâu”.

Ông Hoàng Nam Tiến

Tôi hiểu: chỉ những người mang tâm hồn nghệ sĩ và niềm yêu cuộc sống chân thành mới đủ cảm xúc để rung động sâu sắc đến thế. Anh là người như vậy, lặng lẽ, tinh tế, thẳm sâu và mãnh liệt. Anh từng chia sẻ: “Càng giỏi công nghệ, càng cần đọc sách. Vì AI không thể thay thế một tâm hồn sâu”.

Đó như là lời di huấn sau cùng, như lời nhắn gửi bạn trẻ hôm nay - rằng muốn có một tâm hồn đẹp và sâu, không thể không đọc. Và tôi tin dù anh đã rời xa, tinh thần học tập suốt đời và triết lý “làm bạn với AI” của anh vẫn sẽ tiếp tục lan tỏa - không chỉ trong giới công nghệ, mà trong những người viết, người làm sách, người đọc.

Tôi nhắn một người bạn trẻ từng làm việc với anh: “Nếu phải chọn một từ khóa để nói về Hoàng Nam Tiến, bạn sẽ chọn từ gì?” Tin nhắn gửi đi, chưa có hồi âm.

Nhưng tôi đã tìm thấy từ khóa của riêng mình: “Chinh phục”. Anh đã chinh phục bạn đọc bằng sách, chinh phục thế giới bằng kiến thức, công nghệ, và chinh phục trái tim mọi người bằng tình yêu tiếng mẹ đẻ - một thứ tình yêu không khoa trương nhưng luôn hiện hữu trong từng dòng sách, từng cử chỉ, từng việc anh làm.

Trong thâm tâm tôi - một người làm sách thế hệ trước - xin được gọi anh là “người tiếp nối”, người đã viết tiếp giấc mơ văn hóa đọc trong thời đại số. Anh không chỉ truyền cảm hứng mà còn chứng minh: ở thời đại nào, nếu còn một cuốn sách chân thành được viết ra, còn một người đọc lặng lẽ ngồi lại với trang sách - thì thế giới vẫn chưa mất đi ánh sáng. Xin vĩnh biệt anh, Hoàng Nam Tiến - người phu chữ thời hiện đại.

Ông Lê Thiên Ân nguyên là Tổng giám đốc Nhà xuất bản Lao Động, một người bạn lâu năm của ông Hoàng Nam Tiến.