Cơ chế, chính sách đã thông, các đơn vị phải tăng tốc giải ngân vốn đầu tư công

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ hết sức quan trọng đối với việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng. Các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương thuộc Tổ công tác số 2 cần nghiêm túc nhìn nhận những tồn tại, hạn chế hiện tại; đồng thời dự báo khó khăn, vướng mắc mới có thể phát sinh để chủ động đề xuất, bổ sung các nhóm giải pháp ứng phó kịp thời.

Báo cáo thẳng thắn, không né tránh

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, tổng kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2025 Thủ tướng Chính phủ giao cho 16 đơn vị (7 bộ, cơ quan Trung ương, 9 địa phương) thuộc Tổ công tác số 2 là 253.255,055 tỷ đồng, chiếm 30,66% tổng kế hoạch vốn đầu tư của cả nước được Thủ tướng Chính phủ giao (825.992,269 tỷ đồng).

Tính đến ngày 6/5/2025, tổng số vốn phân bổ là 250.126,601 tỷ đồng (trong đó bao gồm 1.538,131 tỷ đồng số vốn cân đối ngân sách địa phương giao vượt so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao), đạt 98,76% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó có 4/7 bộ, cơ quan Trung ương và 5/9 địa phương đã phân bổ hết 100% kế hoạch vốn được giao.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, tỉ lệ giải ngân thực tế của các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương thuộc Tổ công tác số 2 đạt 15,41% kế hoạch được Thủ tướng giao, thấp hơn mức ước giải ngân trung bình của cả nước đến ngày 30/4/2025 (15,56%). Trong đó

Trong đó, 7 địa phương có tỉ lệ giải ngân cao hơn tỉ lệ ước giải ngân bình quân chung của cả nước gồm: Phú Thọ (46,71%); Thanh Hóa (39,02%); Hà Tĩnh (29,43%); Nghệ An (22,56%); Quảng Bình (19,23%); Bắc Giang (18%); Hòa Bình (17,34%).

Đáng chú ý, trong 7 bộ, cơ quan Trung ương và 2 địa phương có tỉ lệ giải ngân dưới mức trung bình của cả nước, thì 2 đơn vị có số giải ngân tuyệt đối lớn là Bộ Xây dựng (11.829,03 tỷ đồng) và thành phố Hà Nội (9.586,3 tỷ đồng), chiếm lần lượt là 9,2% và 7,5% tổng giải ngân cả nước.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chậm phân bổ, chậm giải ngân thẳng thắn báo cáo, làm rõ nguyên nhân "nằm ở đâu, địa chỉ nào", "cái gì là khó khăn khách quan, cái gì là trách nhiệm chủ quan". Những đơn vị triển khai chậm không có lý do xác đáng sẽ phải kiểm điểm trách nhiệm. Đối với các địa phương giải ngân tốt, có nhu cầu thêm vốn thì cần đề xuất nhu cầu bổ sung vốn hoặc điều chuyển vốn từ những nơi không có khả năng giải ngân để tăng cường hiệu quả.

Kiến nghị một số giải pháp điều hòa, điều chuyển vốn

Tại cuộc họp, những bộ, cơ quan Trung ương, địa phương chậm phân bổ vốn kế hoạch, chậm giải ngân đã giải trình, làm rõ thêm các khó khăn, vướng mắc trong việc xác định nguồn gốc đất, đơn giá, phương án đền bù, thu hồi, giải phóng mặt bằng; chồng chéo giữa quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch xây dựng. Quy trình, thủ tục đánh giá tác động môi trường, chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, đất trồng lúa đối với các dự án mất nhiều thời gian.

Tình trạng thiếu hụt nguồn cung vật liệu, đặc biệt là nguồn cát tự nhiên của một số địa phương do các mỏ đang bị cơ quan chức năng điều tra việc cấp phép và khai thác.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy nhìn nhận dù vướng mắc mặt bằng đã được giải quyết, tỉ lệ giải ngân chung của Bộ vẫn chậm, vì vậy, "Bộ cam kết sẽ nỗ lực đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm vượt mức trung bình trong thời gian tới".

Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Nguyễn Hiệu cho biết nguyên nhân chậm giải ngân của đơn vị (chỉ đạt 5,8%) là do vướng mắc trong quy hoạch, điều chỉnh cục bộ, giải phóng mặt bằng; thời gian chuẩn bị một số dự án gồm hợp phần xây dựng và thiết bị nghiên cứu khoa học bị kéo dài hơn dự kiến… Đại học Quốc gia Hà Nội cam kết đến cuối năm 2024, đầu năm 2025 sẽ hoàn thành phê duyệt tất cả các dự án và giải quyết xong vấn đề giải phóng mặt bằng vào ngày 30/6 tới. Dự kiến, tỉ lệ giải ngân sẽ đạt 16% vào cuối tháng 5/2025 và 30,3% vào cuối quý II/2025.

TS. Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM cho biết mặc dù tình hình giải ngân của đơn vị có những chuyển biến tích cực hơn so với cùng kỳ năm 2024, đạt 12,2%. Tuy nhiên, vẫn còn một số vướng mắc, chủ yếu do chậm trễ trong phê duyệt quy hoạch 1/500 và các hợp phần dự án tiếp theo. Khẳng định đến cuối năm Đại học Quốc gia TPHCM sẽ giải ngân 100% kế hoạch vốn, TS. Vũ Hải Quân kiến nghị tăng vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 để bảo đảm công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, do đơn giá đất đã tăng so với thời điểm lập dự án.

Đại diện UBND TP. Hà Nội báo cáo, cập nhật số liệu giải ngân vốn đầu tư công của thành phố được 12.648 tỷ đồng, đạt tỉ lệ 14,5%. Những khó khăn, vướng mắc về bồi thường, tái định cư đã được giải quyết. Phó Thủ tướng yêu cầu Hà Nội chủ động, quyết liệt hơn nữa trong việc tháo gỡ khó khăn, đặc biệt là các vấn đề đã được chỉ đạo nhiều lần, để bảo đảm tiến độ giải ngân vốn đầu tư công theo kế hoạch.

Báo cáo về nguyên nhân của khó khăn, vướng mắc trong giải ngân vốn đầu tư công tại địa phương, Quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam cho biết nhiều dự án sử dụng vốn địa phương chậm được bố trí do chậm tiến độ thu ngân sách địa phương; chậm trễ trong thẩm định dự án; vướng mắc trong đàm phán, ký kết hiệp định vay vốn ODA…

Đáng chú ý, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Minh Ngân đã giải trình về đề xuất trả lại hơn 3.800 tỷ đồng vốn được giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trước đây do không thể giải ngân hết.

Lãnh đạo các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương kiến nghị một số giải pháp điều hòa, điều chuyển vốn giữa các dự án chưa có khả năng giải ngân vốn hoặc chậm tiến độ sang dự án giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung vốn; giảm, hoàn trả phần vốn chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững do không có nhu cầu sử dụng; bổ sung vốn thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Bộ Tài chính khẩn trương bố trí vốn (tăng thu, ngân sách Trung ương) thực hiện các dự án;…

Rà soát, đánh giá nghiêm túc về khó khăn, vướng mắc

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ những khó khăn, vướng mắc do cơ chế, chính sách từ trước tháng 4/2025 đã được tháo gỡ, giải quyết trên tinh thần phân cấp mạnh mẽ, "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Những khó khăn còn lại chủ yếu nằm ở khâu tổ chức thực hiện tại một số dự án cụ thể. Vì vậy, các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương phải rà soát, đánh giá nghiêm túc về khó khăn, vướng mắc liên quan đến kiện toàn, sắp xếp bộ máy tổ chức, đơn vị hành chính; và chủ động khắc phục những tồn tại, hạn chế của đơn vị mình, địa phương mình khi vận dụng cơ chế, chính sách hiện có.

Phó Thủ tướng giao Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành, địa phương cập nhật chính xác số liệu phân bổ, giải ngân vốn, làm rõ nguyên nhân khách quan và chủ quan của việc chậm trễ; khẩn trương đề xuất phương án xử lý các kiến nghị liên quan đến điều chuyển, bố trí vốn, dừng dự án…

Phó Thủ tướng yêu cầu, Bộ Xây dựng và Đại học Quốc gia TPHCM cần giải quyết dứt điểm các vướng mắc liên quan đến phê duyệt quy hoạch 1/500. Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm khi đề xuất trả lại hơn 3.800 tỷ đồng vốn do không giải ngân hết. Tỉnh Quảng Trị và Đại học Quốc gia Hà Nội cũng cần tập trung tháo gỡ các khó khăn cụ thể của địa phương và đơn vị mình.