Trình Quốc hội Dự án Luật quản lý Ngoại Thương

Tiếp tục chương trình làm việc, sáng 27/10, các đại biểu Quốc hội làm việc tại hội trường nghe các Tờ trình về Dự án Luật. Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ,  Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh trình Quốc hội Dự án Luật Quản lý Ngoại Thương. Theo chương trình Dự thảo Luật được Quốc hội cho ý kiến vào kỳ họp thứ 2 tháng 10/2016 và thông qua vào kỳ họp thứ 3 vào tháng 3/2017.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết, trong suốt quá trình đàm phán gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) từ năm 1995, Việt Nam đã liên tục cải thiện chính sách, công cụ pháp luật để thực hiện quản lý ngoại thương phù hợp với điều kiện hội nhập. Sau khi gia nhập WTO, chúng ta vẫn đang nỗ lực hoàn thiện chính sách quản lý nhà nước về thương mại, đặc biệt là thương mại quốc tế để tận dụng tối đa cơ hội hội nhập đồng thời hạn chế những bất lợi về vị thế và năng lực cạnh tranh.

Hoạt động ngoại thương trong thời gian qua diễn ra sôi động và có đóng góp nhất định cho quá trình phát triển kinh tế của đất nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Công tác quản lý nhà nước về ngoại thương đã chặt chẽ,  thông suốt, minh bạch và hiệu quả hơn, song chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực này còn một số điểm chưa hoàn chỉnh, cần tiếp tục hoàn thiện, cụ thể là:

Thứ nhất, Luật Thương mại 2005 và các văn bản pháp luật có liên quan chưa thể hiện rõ yêu cầu hội nhập, công tác quản lý nhà nước về ngoại thương chưa tương xứng với yêu cầu đặt ra. Do đó, bên cạnh việc đẩy mạnh tự do hóa thương mại, quản lý nhà nước về ngoại thương phải bảo đảm hiệu quả, chặt chẽ, công khai, minh bạch, có phân công, phân cấp hợp lý, phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Thứ hai, những bất cập của hệ thống pháp luật ngoại thương hiện hành và những yêu cầu về hoàn thiện pháp luật về ngoại thương bao gồm:

- Sự trùng lắp, chồng chéo: Có quá nhiều các văn bản quy phạm pháp luật cùng quy định quản lý nhà nước về hoạt động ngoại thương dẫn đến tản mát, thiếu sự đồng bộ, thống nhất về cùng một biện pháp; một số văn bản có quy định về cùng một vấn đề nhưng khác nhau về nguyên tắc, tiêu chí, thẩm quyền, biện pháp xử lý.

Do vậy, cần quy định thống nhất hoạt động quản lý nhà nước về ngoại thương theo hệ thống các biện pháp quản lý, nguyên tắc, thẩm quyền áp dụng trong đó bao gồm việc pháp điển hóa các quy định hiện đang được quy định ở cấp Nghị định, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư của Bộ trưởng nhưng xét thấy cần thiết phải quy định rõ các nguyên tắc, thẩm quyền trong Luật.

- Sự minh bạch chưa cao: Việc có quá nhiều văn bản cùng quy định hoạt động ngoại thương dẫn đến sự thiếu minh bạch, rủi ro cho tổ chức, cá nhân trong áp dụng chính sách quản lý hàng hóa (ví dụ như không có danh mục hàng hóa cấm thống nhất mà mỗi luật và các văn bản hướng dẫn có quy định về cấm..). Bên cạnh đó, nhiều biện pháp quản lý ngoại thương được quy định ở hình thức văn bản dưới luật thiếu minh bạch, hạn chế, cản trở quyền tự do kinh doanh của tổ chức, cá nhân theo tinh thần Hiến định.

- Tính ổn định, dự báo còn thấp: Luật Thương mại 2005 được xây dựng và ban hành trong bối cảnh đất nước ta đang đàm phán gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO), quy định quản lý nhà nước về ngoại thương có tính chất khung, chủ yếu được quy định ở Nghị định của Chính phủ, Thông tư của các Bộ về một số biện pháp quản lý nhà nước cụ thể đối với hoạt động ngoại thương (việc áp dụng các biện pháp khẩn cấp, tạm ngừng xuất khẩu, nhập khẩu, các biện pháp chỉ định cửa khẩu, thương nhân, các biện pháp hỗ trợ hoạt động ngoại thương, giải quyết tranh chấp trong ngoại thương ...). Việc không có quy định cụ thể các biện pháp quản lý ngoại thương tại luật dẫn đến tính ổn định, tính dự báo của các biện pháp này chưa cao.

Do đó, Dự án Luật cần phải quy định rõ ràng hệ thống, nguyên tắc, thẩm quyền áp dụng các biện pháp quản lý nhà nước về ngoại thương, các quyền, nghĩa vụ mà thương nhân kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu phải thực hiện với Nhà nước cũng như hiện thực hóa tinh thần “cơ quan Nhà nước chỉ được thực hiện những gì pháp luật cho phép”.

Ngoài ra, còn một số các quy định quản lý nhà nước về hoạt động ngoại thương đang hiện hữu trong các văn bản quy phạm pháp luật dưới luật nhưng đã đủ điều kiện để luật hóa theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật như 03 Pháp lệnh liên quan đến các biện pháp phòng vệ thương mại, hoạt động thương mại biên giới, quyền hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ của thương nhân, thương nhân không có hiện diện tại Việt Nam...

Thứ ba, sau khi Luật Thương mại 2005 và các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành được ban hành, Việt Nam đã trở thành thành viên của WTO cùng nhiều các hiệp định thương mại tự do khác (như Liên minh kinh tế Á Âu, Cộng đồng kinh tế ASEAN, EVFTA, TPP…). Do đó, Dự án Luật phải được hoàn thiện để phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, thúc đẩy quá trình hội nhập sâu rộng hơn nữa vào nền kinh tế thế giới.

Thứ tư, cơ chế quản lý ngoại thương hiện hành đang tạo ra những rào cản về thủ tục hành chính, ảnh hưởng đến hoạt động của các doanh nghiệp. Do vậy, Dự thảo Luật cần được xây dựng trên nguyên tắc và theo quan điểm chỉ đạo là cải cách thủ tục hành chính, duy trì môi trường kinh doanh thuận lợi theo hướng hệ thống hóa, hài hòa hóa các thủ tục hành chính có liên quan.

Cuối cùng, các biện pháp hỗ trợ phát triển hoạt động ngoại thương cần những cơ sở pháp lý ở mức cao nhằm thể hiện quan điểm hỗ trợ ngoại thương của Nhà nước nhằm tận dụng tối đa các ưu thế, ưu đãi trong các khuôn khổ thương mại song phương, đa phương mà Việt Nam là thành viên.

Do đó, việc xây dựng một đạo luật về quản lý ngoại thương có tính định hướng rõ ràng, phù hợp với quan điểm của Đảng, Nhà nước, ổn định, minh bạch, thống nhất, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế là cần thiết. Đồng thời, đảm bảo hoạt động quản lý nhà nước về ngoại thương thuận lợi, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.

Chi tiết về Dự thảo Luật quản lý ngoại thương xem tại đây.