Quốc hội tạo lập hành lang pháp lý cho công cuộc đổi mới-Bài 3: Quốc hội - nơi hội tụ của “ý Đảng, lòng dân” (Tiếp theo và hết)

Thành tựu 80 năm Đảng lãnh đạo Quốc hội

Phóng viên (PV): Nhìn lại lịch sử 80 năm vẻ vang, Quốc hội Việt Nam đã đạt được rất nhiều thành tựu to lớn. Mỗi thành công của Quốc hội đều gắn liền với sự lãnh đạo của Đảng. Chủ tịch Quốc hội đánh giá như thế nào về bài học phải giữ vững sự lãnh đạo của Đảng đối với Quốc hội?

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam, của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, đất nước ta đã làm nên cuộc Cách mạng Tháng Tám long trời lở đất, lật đổ ách đô hộ thuộc địa nửa phong kiến, lập nên nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa-Nhà nước công nông đầu tiên ở khu vực Đông Nam Á.

Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII được tổ chức tại Hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội. Ảnh do Văn phòng Quốc hội cung cấp

Để khẳng định quyền làm chủ của nhân dân với đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt ra yêu cầu cấp bách tổ chức Tổng tuyển cử theo hình thức phổ thông đầu phiếu để mỗi người dân từ đủ 18 tuổi trở lên, thuộc mọi tầng lớp trong xã hội, đều có quyền bầu cử ra đại biểu đại diện cho mình vào Quốc hội. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nước ta, nhân dân được trực tiếp thực hiện quyền làm chủ đất nước thông qua lá phiếu cử tri như vậy.

Từ đó đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội luôn nỗ lực hết mình để thực hiện trọn vẹn trọng trách mà cử tri và nhân dân tin tưởng giao phó. Trải qua 80 năm hình thành và phát triển, Quốc hội đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, từ việc bầu ra Chính phủ, các cơ quan nhà nước, ban hành bản Hiến pháp đầu tiên của nước ta, xây dựng những văn bản quy phạm pháp luật đầu tiên để thống nhất áp dụng trên cả nước, cho tới việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, đặt lề, đặt lối, thiết lập đường ray pháp quyền cho cả con tàu Việt Nam vững vàng tiến lên, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác. Điều đó một lần nữa khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định đối với mọi thành tựu, mọi bước phát triển của Quốc hội Việt Nam trong suốt 80 năm qua.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham quan triển lãm bên hành lang Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị. Ảnh do Văn phòng Quốc hội cung cấp

Quốc hội phục vụ nhân dân, phụng sự lý tưởng cách mạng mà nhân dân lựa chọn

PV: Như Chủ tịch Quốc hội đã khẳng định, suốt 80 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, Quốc hội luôn nỗ lực hết mình để làm tròn trọng trách mà cử tri và nhân dân tin tưởng giao phó. Trong bối cảnh đó, bài học“đặt người dân vào trung tâm của mọi quyết sách"  ngày càng trở nên sâu sắc và có ý nghĩa thực tiễn đặc biệt. Đồng chí nhìn nhận như thế nào về nội hàm và tầm quan trọng của bài học này đối với hoạt động của Quốc hội hiện nay?

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Như lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu: “Ngoài lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân, Đảng ta không có lợi ích gì khác”, trở thành nguyên tắc cốt lõi của Đảng ta. Vì lợi ích của Đảng đồng nhất với lợi ích của nhân dân, của Tổ quốc, nên các quyết sách của Đảng cũng luôn vì lợi ích của Tổ quốc, lợi ích của nhân dân. Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành pháp luật của Nhà nước. Mỗi quyết sách trước khi được đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua đều được đánh giá tác động tới các đối tượng liên quan; được công khai lấy ý kiến cử tri, nhân dân trên các phương tiện dễ tiếp cận nhất và được Quốc hội thảo luận dân chủ, minh bạch, khách quan. Như vậy, mỗi quyết sách của Quốc hội đều là một minh chứng rõ ràng nhất cho sự hội tụ của “ý Đảng, lòng dân”. Đây cũng là bản sắc của Quốc hội Việt Nam.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn. Ảnh do Văn phòng Quốc hội cung cấp

Hội tụ được “ý Đảng, lòng dân”, nên các quyết sách của Quốc hội đều tạo ra hành lang pháp lý quan trọng, bảo đảm mọi hoạt động trong xã hội đều vận động theo đúng trật tự, kỷ cương, nêu cao tinh thần pháp quyền, thượng tôn pháp luật. Hệ thống pháp luật, trong đó Hiến pháp, các luật do Quốc hội ban hành, không ngừng được hoàn thiện cùng với các quyết định quan trọng được thông qua, đi liền với sự giám sát thực thi chính sách một cách chặt chẽ của Quốc hội đều dựa trên nguyên tắc “ý Đảng, lòng dân”. Đây chính là yếu tố then chốt góp phần thúc đẩy sự phát triển toàn diện trên tất cả lĩnh vực: Chính trị, quân sự, quốc phòng, an ninh, ngoại giao, kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước ta trong suốt thời gian qua.

Quốc hội nước ta là do nhân dân trực tiếp bầu ra để phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, phụng sự lý tưởng cách mạng mà nhân dân ta đã lựa chọn, nên người dân luôn được đặt ở vị trí trung tâm trong mọi quyết sách của Quốc hội, theo đúng tinh thần “việc gì có lợi cho dân thì phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân thì phải hết sức tránh” như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn. Nhờ kiên định nguyên tắc đó, Quốc hội luôn nhận được sự tin tưởng, yêu mến, kỳ vọng, đồng thuận của nhân dân. Đây cũng chính là một trong những bài học lớn làm nên thành công của Quốc hội trong suốt 80 năm qua.

Đồng chí Trần Thanh Mẫn, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, chủ trì cuộc gặp mặt các Tổ trưởng Tổ Đảng - Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội các tỉnh, thành phố. Ảnh do Văn phòng Quốc hội cung cấp

Dấu ấn lãnh đạo của Đảng với những đổi mới mạnh mẽ của Quốc hội

PV: Trong thời gian gần đây, dấu ấn lãnh đạo của Đảng thể hiện rất rõ nét qua những đổi mới quan trọng trong tổ chức và hoạt động của Quốc hội, cũng như những thành tựu mà Quốc hội đã đạt được sau khi áp dụng những đổi mới ấy. Đồng chí có thể phân tích rõ hơn về những đổi mới và những thành tựu nổi bật mà Quốc hội đạt được trong thời gian qua phản ánh rõ nét vai trò lãnh đạo toàn diện, xuyên suốt của Đảng đối với Quốc hội?

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Như tôi đã nói, gần đây, Quốc hội đã có cải tiến quan trọng trong quy trình lập pháp, giúp nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội lên rất nhiều, đáp ứng được yêu cầu từ sự thay đổi nhanh chóng của thực tiễn cuộc sống, tháo gỡ kịp thời mọi khó khăn, vướng mắc có thể cản trở sự phát triển. Đây là kết quả của việc thể chế hóa Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30-4-2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Một loạt chính sách về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo thuận lợi tối đa cho kinh tế tư nhân phát triển được ban hành trên cơ sở Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4-5-2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Các chính sách thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, phục vụ yêu cầu phát triển của đất nước trong bối cảnh mới được ban hành theo yêu cầu của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Việc tinh gọn bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp cũng là bước thể chế hóa các kết luận của Bộ Chính trị, nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng... Đó là những dấu ấn rất nổi bật về sự lãnh đạo của Đảng đối với Quốc hội trong thời gian gần đây.

Cũng cần nhấn mạnh rằng, các chủ trương, đường lối của Đảng luôn xuất phát từ thực tiễn, được hình thành từ thực tiễn hoạt động của các cơ quan, đơn vị, tổ chức, từ đó các tổ chức đảng của cơ quan, đơn vị, tổ chức tham mưu để Đại hội Đảng, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, thảo luận, thông qua thành nghị quyết, chỉ thị, kết luận quan trọng... Như vậy, các chủ trương, đường lối của Đảng chính là những minh chứng rõ nét nhất cho thấy Đảng kiến tạo, vì dân, gần dân, coi trọng thực tiễn.

Nâng cao tính Đảng trong công tác xây dựng pháp luật

PV: Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30-4-2025 của Bộ Chính trị đặt ra yêu cầu rất cụ thể về việc phải bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp về mọi mặt trong công tác xây dựng pháp luật; phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật. Xin Chủ tịch Quốc hội cho biết, Quốc hội đã phát huy tính Đảng trong công tác xây dựng pháp luật như thế nào?

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Đảng lãnh đạo toàn diện, trực tiếp mọi mặt hoạt động của Quốc hội là bài học kinh nghiệm lớn nhất với Quốc hội Việt Nam trong suốt 80 năm qua. Hiến pháp Việt Nam cũng ghi nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đối với Nhà nước và xã hội.

Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30-4-2025 của Bộ Chính trị nhấn mạnh tới vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp về mọi mặt trong công tác xây dựng pháp luật, bởi xây dựng pháp luật chính là bước quan trọng nhất để thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành pháp luật của Nhà nước, để chủ trương, đường lối, chính sách ấy được đưa vào thực tiễn cuộc sống, được thực thi trong xã hội. Nguyên tắc Đảng lãnh đạo toàn diện, trực tiếp về mọi mặt trong công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật đã được quy định cụ thể tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025.

Tính Đảng trong công tác xây dựng pháp luật chính là biểu hiện sinh động và cụ thể của vai trò lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng với hoạt động lập pháp của Quốc hội và hoạt động xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan hữu quan.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dự Đại hội Đảng bộ Kiểm toán Nhà nước nhiệm kỳ 2026-2030. Ảnh do Văn phòng Quốc hội cung cấp

Để phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng pháp luật, yêu cầu trước tiên là các văn bản quy phạm pháp luật phải bảo đảm thể chể hóa, cụ thể hóa đầy đủ, kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng. Chính vì vậy, trong các tờ trình dự án luật, dự thảo nghị quyết hiện nay đều có phần phân tích rõ cơ sở chính trị là vì vậy. Điều này không chỉ bảo đảm tính định hướng chính trị mà còn góp phần bảo đảm các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành phản ánh đúng bản chất của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân, vì dân.

Trong quá trình xây dựng, xem xét, thông qua văn bản quy phạm pháp luật, các tổ chức Đảng tại các cơ quan hữu quan phải thực hiện thật tốt, thật hiệu quả vai trò lãnh đạo của mình để bảo đảm mọi văn bản quy phạm pháp luật được xem xét đều phải phản ánh đúng bản chất của Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân; đặt người dân vào vị trí trung tâm của mọi chính sách; đúng chủ trương, đường lối của Đảng. Đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế, xây dựng luật phải là những người có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ lý luận chính trị cao và dày dặn kinh nghiệm thực tiễn. Điều quan trọng nhất là phải phân định rõ ràng và đúng nguyên tắc “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”. Đảng lãnh đạo toàn diện nhưng không bao biện, không làm thay Nhà nước. Nhà nước quản lý phải đúng chủ trương, đường lối của Đảng, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng chệch hướng, đặc biệt là đối với những vấn đề, nội dung cốt lõi, mang tính nguyên tắc, không thể thay đổi.

Bài học về việc bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng

PV: Ngoài việc lãnh đạo thông qua nghị quyết, chỉ thị, kết luận... Đảng còn lãnh đạo Quốc hội thông qua phương thức nào, thưa Chủ tịch Quốc hội?

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Thông qua nghị quyết, chỉ thị, kết luận, Đảng lãnh đạo Quốc hội về định hướng chiến lược để Quốc hội xây dựng và triển khai các nhiệm vụ trọng tâm; về phương pháp tổ chức thông qua yêu cầu đổi mới, cải tiến hoạt động, đổi mới tư duy lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước...

Bên cạnh đó, Đảng thực hiện vai trò lãnh đạo Quốc hội thông qua công tác cán bộ. Đảng giới thiệu nhân sự để Quốc hội xem xét, bầu giữ các chức vụ lãnh đạo chủ chốt trong bộ máy nhà nước, bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất, xuyên suốt của Đảng trong hệ thống chính trị. Thông qua quá trình này, các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Ủy viên Trung ương Đảng được cử tri bầu làm đại biểu Quốc hội, được Quốc hội bầu giữ các vị trí quan trọng trong Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội. Công tác cán bộ, với vai trò là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng, không chỉ bảo đảm tính kế thừa, phát triển mà còn là phương thức để lan tỏa, phát huy tính Đảng, tính chiến đấu và tính kỷ cương trong mọi hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội. Mỗi cán bộ do Đảng giới thiệu đều mang theo trách nhiệm nêu gương, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

PV: Từ thực tiễn hoạt động của Quốc hội trong thời gian qua, theo Chủ tịch Quốc hội, bài học về việc bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng đối với Quốc hội là gì?

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Thực tiễn 80 năm qua đã khẳng định rằng, bài học giữ vững sự lãnh đạo của Đảng đối với Quốc hội luôn luôn đúng và đó là yếu tố quyết định tới mọi thành công của Quốc hội trong nỗ lực phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Điều cốt yếu nhất là Đảng lãnh đạo Quốc hội bằng đường lối, chủ trương, định hướng và thông qua công tác cán bộ, tuyệt đối không bao biện hay làm thay Quốc hội. Chính vì thế, trong suốt 80 năm qua, chúng ta thấy rất rõ, Đảng lãnh đạo Quốc hội nhưng chưa bao giờ làm giảm tính độc lập, chủ động, minh bạch, khách quan của Quốc hội. Không những thế, sự lãnh đạo của Đảng còn giúp Quốc hội thực hiện các chức năng, nhiệm vụ đúng hướng hơn, có trọng tâm, trọng điểm hơn. Vì thế, mọi quyết sách đều được Quốc hội đưa ra thảo luận dân chủ, minh bạch, cởi mở để làm rõ mọi mặt của chính sách, giúp đại biểu Quốc hội có cái nhìn đa chiều, khách quan, thận trọng và chính xác nhất khi đưa ra quyết định tán thành, không tán thành hay không biểu quyết chính sách.

Tiếp tục đổi mới việc thực hiện phương thức Đảng lãnh đạo Quốc hội

PV: Để phương thức lãnh đạo của Đảng đối với Quốc hội ngày càng hiệu quả hơn và để Quốc hội phát huy cao nhất chức năng lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, theo Chủ tịch Quốc hội, cần có đổi mới như thế nào trong phương thức lãnh đạo của Đảng?

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Phương thức lãnh đạo của Đảng thông qua nghị quyết, chỉ thị, kết luận và thông qua công tác cán bộ là bất di bất dịch, không thể thay đổi, bởi phương thức đó đã được kiểm chứng qua 80 năm hoạt động của Quốc hội và cho thấy rất rõ hiệu quả. Nhưng việc thực hiện phương thức lãnh đạo của Đảng, theo tôi cần có những đổi mới để bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng với Quốc hội hiệu quả hơn.

Lâu nay, bên cạnh việc định hướng chính trị, Đảng ta cũng luôn chú trọng khuyến khích các cơ quan và người đứng đầu các cơ quan đổi mới, sáng tạo, dám quyết định, dám chịu trách nhiệm; luôn lắng nghe phản hồi chính sách từ Quốc hội, Chính phủ, coi trọng công tác tham mưu từ Đảng bộ Quốc hội (trước đây là Đảng đoàn Quốc hội), Đảng bộ Chính phủ (trước đây là Ban cán sự Đảng Chính phủ) để ban hành chủ trương, đường lối. Đảng có thể nghiên cứu cải tiến để các mặt công tác này được chú trọng hơn, coi trọng hơn và hiệu quả hơn.

Cùng với đó cũng cần cải tiến cơ chế phối hợp giữa các cơ quan của Đảng với Quốc hội, Chính phủ cho linh hoạt hơn, mềm dẻo hơn, từ đó rút ngắn được thời gian phối hợp, giúp công tác thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng được tiến hành nhanh hơn, kịp thời hơn để đáp ứng yêu cầu của thực tiễn cuộc sống.

PV: Chủ tịch Quốc hội kỳ vọng như thế nào về việc Quốc hội sẽ thực hiện ngày càng tốt hơn vai trò của nơi hội tụ giữa “ý Đảng, lòng dân”, để Quốc hội ngày càng thành công hơn trong việc thực hiện sứ mệnh, vai trò của mình trong sự phát triển của đất nước?

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Quốc hội là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cũng chính là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân. Mỗi đại biểu Quốc hội đều do cử tri bầu ra, đại diện cho tiếng nói của cử tri, nhân dân tại Quốc hội. Cử tri, nhân dân cũng có thể trực tiếp gửi ý kiến góp ý, kiến nghị của mình tới Quốc hội hoặc qua các cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội. Do vậy, Quốc hội chính là diễn đàn cao nhất của nhân dân cả nước, mỗi quyết sách của Quốc hội đều là sự thể hiện của lòng dân, của sự đồng thuận, thống nhất ý chí và hành động của toàn dân.

Vì thế, tôi không chỉ kỳ vọng mà tin tưởng chắc chắn rằng, Quốc hội sẽ tiếp tục thực hiện ngày càng tốt hơn vai trò là nơi hội tụ giữa “ý Đảng, lòng dân”, của thiết chế dân chủ điển hình ở nước ta. Quốc hội sẽ tiếp tục phát huy trí tuệ lãnh đạo của Đảng và trí tuệ của toàn dân, kết tinh thành những quyết sách ngày càng chất lượng hơn, hiệu quả hơn, tạo ra động lực mạnh mẽ hơn để thúc đẩy kinh tế-xã hội, đưa đất nước tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc tới các mục tiêu mà Đảng đã đề ra, biến khát vọng hùng cường của dân tộc ta thành hiện thực.

PV: Trân trọng cảm ơn Chủ tịch Quốc hội!