Phát triển BHXH không thể đứng ngoài xu thế chung

Phó Th? t??ng V? ??c ?am phát bi?u t?i h?i th?o. ?nh: VGP/?ình Nam

Phó Th? t??ng V? ??c ?am nh?n m?nh các nguyên t?c này t?i h?i th?o qu?c t? v? “M? r?ng di?n bao ph? b?o hi?m xã h?i-Kinh nghi?m qu?c t? và gi?i pháp cho Vi?t Nam” do B? L?TB&XH và T? ch?c Lao ??ng qu?c t? (ILO) t? ch?c ngày 29/3.

Nhi?u b?t c?p, khác bi?t
 

Ông V? Tr??ng Giang, V? tr??ng V? BHXH (B? L?TB&XH) cho bi?t nguy c? m?t cân ??i Qu? BHXH ?ang d?n tr? thành hi?n th?c n?u không có s? ?i?u ch?nh v? chính sách.

Hi?n có nh?ng cách tính khác nhau v? s? ng??i tham gia BHXH, nh?ng dù theo cách tính nào thì t? l? ng??i tham gia BHXH ? Vi?t Nam hi?n v?n r?t th?p. Trong t?ng s? 54 tri?u lao ??ng, có kho?ng 13 tri?u ng??i ?ang ?óng BHXH. Trong khi s? ng??i ???c Qu? BHXH chi tr? có kho?ng 6 tri?u ng??i ?ang h??ng l??ng h?u, BHXH, tr? c?p xã h?i h?ng tháng và kho?ng 4-5 tri?u ng??i h??ng các ch? ?? BHXH ng?n h?n.

Không ch? v?y, các quy ??nh v? m?c l??ng t?i ?a ?? ?óng BHXH, m?c h??ng l??ng h?u c?a Vi?t Nam c?ng có nhi?u khác bi?t so v?i nhi?u n??c khác.

??n c?, dù có t? l? l??ng ?? ?óng BHXH không chênh l?ch l?n nh?ng m?t s? n??c (??c, Trung Qu?c) quy ??nh m?c tr?n ti?n l??ng ?óng BHXH không quá 2-3 l?n ti?n l??ng trung bình c?a xã h?i, còn ILO khuy?n ngh? không quá 10 l?n m?c l??ng c? s?, thì ? Vi?t Nam, ng??i lao ??ng có th? ?óng BHXH ? m?c tr?n ti?n l??ng g?p 20 l?n l??ng c? s? (t??ng ???ng 6 l?n m?c l??ng trung bình c?a xã h?i).

V?i m?c ?óng nh? v?y, ? Trung Qu?c ng??i ?óng BHXH ???c h??ng m?c l??ng h?u t??ng ???ng 35% m?c l??ng ?óng; ? ??c t? l? này là 30%; còn ? Vi?t Nam là 70%.

“M?c ?óng và t? l? h??ng nh? trên cùng t?c ?? già hóa dân s? c?a Vi?t Nam ?òi h?i chúng ta ph?i có s? chu?n b? ngay t? bây gi? khi các ?i?u ch?nh chính sách BHXH th??ng có ?? tr? t?i 20 n?m”, ông Giang khuy?n ngh?.

Nhi?u ý ki?n t?i h?i th?o nêu ra t?n t?i trong th?c hi?n chính sách BHXH ? Vi?t Nam nh? vi?c DN n?, tr?n ?óng BHXH; lao ??ng nhi?u ngành s?n xu?t nh? may m?c, da giày, th?y s?n th??ng ngh? h?u s?m h?n so v?i ?? tu?i quy ??nh nên quy?n l?i khó ???c b?o ??m. Trong khi ??i di?n m?t s? DN l?i cho r?ng m?c ?óng BHXH ? Vi?t Nam còn cao, th? t?c tham gia ch?a ??n gi?n, thu?n ti?n.

Ông Nguy?n H?u D?ng, nguyên Vi?n tr??ng Vi?n Lao ??ng xã h?i, nêu th?c t? có m?t t? l? r?t l?n lao ??ng t? do mu?n tham gia BHXH nh?ng s? ng??i có th? ?óng ???c l?i r?t ít, vì v?y, c?n ph?i có chính sách h? tr? t? Nhà n??c cho ??i t??ng này.

?? t?ng di?n bao ph? BHXH, nhi?u ??i bi?u cho r?ng c?n giao ch? tiêu phát tri?n BHXH cho ??a ph??ng, g?n k?t ch?t ch? gi?a c? quan thu? và BHXH; ??n gi?n hóa các quy trình, th? t?c tham gia BHXH; xây d?ng các chính sách linh ho?t nh? “con ?óng BHXH, b? m? ???c h??ng l??ng h?u” h? tr? DN ?óng ??y ?? BHXH cho lao ??ng ???c ti?p c?n các ch??ng trình ?u ?ãi c?a Nhà n??c, t? ?ó t?o thói quen tham gia BHXH…

K?t h?p nhi?u ph??ng án

Cung c?p kinh nghi?m t? các qu?c gia, nhóm nghiên c?u c?a Ngân hàng Th? gi?i (WB) cho bi?t vi?c nâng cao t? l? ng??i tham gia BHXH là v?n ?? khó kh?n trên toàn th? gi?i và th??ng ph? thu?c vào thu nh?p. Các n??c g?p thách th?c v? di?n bao ph? th?p, m?c l??ng h?u th?p và thi?u tính ?n ??nh trong vi?c duy trì BHXH.

Do v?y, ?? t?ng t? l? tham gia BHXH, nhi?u ph??ng án th??ng s? d?ng s? k?t h?p t? chính sách ?óng b?t bu?c ??n ?u ?ãi thu? khuy?n khích ti?t ki?m cá nhân vì m?c ?ích h?u trí; Nhà n??c h? tr? ?óng BHXH cùng ng??i lao ??ng ho?c tr? c?p tr?c ti?p cho m?t s? ??i t??ng mà không ?òi h?i ?óng góp.

T? th?c ti?n c?a Vi?t Nam, nhóm chuyên gia WB khuy?n ngh? ?u tiên m? r?ng bao ph? BHXH ? khu v?c chính th?c ?? t?ng t? l? ng??i tham gia t? 11 tri?u ng??i lên 17,8 tri?u; ti?p ??n là c?n các gi?i pháp t?ng t? l? lao ??ng t? do tham gia BHXH s? h? tr? c?a Nhà n??c; phát tri?n các ch??ng trình h?u trí b? sung, ??ng th?i ph?i hi?n ??i hóa h? th?ng qu?n lý BHXH, t?ng hi?u qu? ??u t? qu? h?u trí.

Có ??c thù nh?ng không khác qu?c t?

Qua các ý ki?n t?i h?i th?o, Phó Th? t??ng V? ??c ?am nh?n m?nh ch?c ch?n ph?i có nh?ng thay ??i r?t c?n b?n trong chính sách BHXH ? Vi?t Nam theo quy lu?t, xu h??ng qu?c t? g?n v?i vi?c t?ng di?n bao ph?.

Theo Phó Th? t??ng, c?ng nh? các qu?c gia khác, vi?c phát tri?n, th?c hi?n chính sách BHXH, h? th?ng an sinh xã h?i ? Vi?t Nam có nh?ng ??c thù.

Ch? tr??ng, chính sách c?a ??ng, Nhà n??c là ph?i ch?m lo cho toàn dân, ??c bi?t là quan tâm ??n nh?ng ??i t??ng y?u th?, ng??i có công, ??n ch? tr??ng ??u t? h? t?ng, các công trình công c?ng cho vùng sâu, vùng xa ch? không ch? ? nh?ng khu v?c phát tri?n.

Phó Th? t??ng nh?n m?nh 3 nguyên t?c khi th?c hi?n chính sách BHXH ? Vi?t Nam. ?ó là ph??ng pháp ti?p c?n, gi?i pháp ?? ra v?n c? b?n ph?i phù h?p v?i quy lu?t, xu h??ng chung c?a th? gi?i; c?n tính ??n th?c t? Vi?t Nam s? là m?t qu?c gia có tình tr?ng già hóa dân s? r?t nhanh; và ph?i ??ng b? v?i t?t c? các chính sách v? xã h?i nh? giáo d?c, y t? ?? b?o ??m b?o các d?ch v? thi?t y?u cho m?i ng??i dân.

“Chúng tôi c?ng nh?n th?c sâu s?c các n??c trên th? gi?i có r?t nhi?u kinh nghi?m thành công c?ng nh? không thành công trong th?c hi?n chính sách BHXH. Có r?t nhi?u gi?i pháp khác nhau nh?ng không m?t gi?i pháp nào mà chúng ta có th? sao chép m?t cách ??n gi?n”, Phó Th? t??ng nói.

 

?nh: VGP/?ình Nam

Chu?n hóa s? li?u, ??i m?i cách làm

Nói v? m?t s? vi?c c?n làm ngay, Phó Th? t??ng V? ??c ?am ?? ngh? B? L?TB&XH ch? trì, ph?i h?p nghiên c?u, chu?n hóa t?t c? nh?ng s? li?u, khái ni?m trong l?nh v?c BHXH theo ?úng khuy?n ngh? c?a T? ch?c Lao ??ng qu?c t? nh? l?c l??ng lao ??ng, ng??i h??ng l??ng h?u, tr? c?p xã h?i cho ng??i nghèo, ng??i khuy?t t?t… T? ?ó ??a ra báo cáo, ?ánh giá chính xác v? tình hình th?c hi?n BHXH ? Vi?t Nam.

Trong phát tri?n BHXH b?t bu?c, Phó Th? t??ng yêu c?u B? L?TB&XH, B? Tài chính, BHXH Vi?t Nam thay ??i cách th?c giao k? ho?ch phát tri?n BHXH h?ng n?m không ch? theo s? thu mà còn ph?i theo ??i t??ng, ??n t?ng cá nhân c? th?, nh?ng ng??i tr?c ti?p ?óng và h??ng ch? ?? BHXH.

“Chúng ta n?m ???c s? li?u hoàn toàn ch?c ch?n v? s? lao ??ng thu?c di?n ph?i ?óng BHXH b?t bu?c. Hi?n còn kho?ng 20% ch?a ?óng thì nh?t ??nh ph?i có các gi?i pháp r?t toàn di?n t? v?n ??ng, ki?m tra, thanh tra cho ??n vi?c kh?i ki?n ra tòa DN n?, tr?n ?óng BHXH. Vì ?ây là quy?n l?i c?a ng??i lao ??ng”, Phó Th? t??ng nêu rõ và ?? ngh? c? quan BHXH ph?i h?p ch?t ch? v?i c? quan thu? ?? kh?c ph?c tình tr?ng này.

Bên c?nh ?ó, quan tr?ng không kém là vai trò c?a T?ng Liên ?oàn Lao ??ng Vi?t Nam, các ?oàn th? trong vi?c thông tin, ph? bi?n quy ??nh pháp lu?t ?? ng??i lao ??ng bi?t ???c quy?n l?i c?a mình v? BHXH ?? yêu c?u và giám sát, thông tin cho các c? quan Nhà n??c v? vi?c tuân th? c?a ng??i s? d?ng lao ??ng.

V? công tác phát tri?n BHXH t? nguy?n, Phó Th? t??ng V? ??c ?am ?ã nh?c l?i nhi?u bài h?c kinh nghi?m khi phát tri?n b?o hi?m y t? (BHYT) ?? có th? nâng t? l? bao ph? lên 82% ? th?i ?i?m hi?n t?i cho dù 3-4 n?m tr??c ít ng??i ngh? r?ng t? l? ng??i dân tham BHYT có th? ??t 80% vào n?m 2020 nh? m?c tiêu Qu?c h?i ?? ra.

Theo ?ó, ng??i mua b?o hi?m ???c coi là khách hàng; có c? ch? phát tri?n m?nh m? các hình th?c ?? các DN, ??i lý cùng tham gia vào v?n ??ng bán b?o hi?m t? nguy?n; giao ch? tiêu c? th? v? phát tri?n BHXH g?n v?i trách nhi?m ??a ph??ng.

“Giao ch? tiêu phát tri?n BHXH t? nguy?n thì khó h?n BHYT nh?ng c?n có hình th?c giao trách nhi?m cho các chính quy?n ??a ph??ng. Vì c? quan qu?n lý lao ??ng và các c? quan qu?n lý Nhà n??c trên ??a bàn là sát nh?t v?i DN”.

T?n d?ng t?i ?a công ngh? thông tin

Phó Th? t??ng V? ??c ?am l?u ý c?n ph?i ??i m?i trong công tác qu?n lý lao ??ng ? B? L?TB&XH và qu?n lý qu? BHXH c?a BHXH Vi?t Nam theo xu h??ng th? gi?i và áp d?ng, t?n d?ng t?i ?a l?i th? c?a công ngh? thông tin (CNTT).

“V?a r?i BHXH Vi?t Nam ?ã tri?n khai r?t hi?u qu? h? th?ng giám ??nh t? ??ng BHYT qua hình th?c thuê d?ch v?. B? L?TB&XH c?n ??y m?nh thuê d?ch v? CNTT ??i v?i các l?nh v?c công tác qu?n lý Nhà n??c c?a mình trong ?ó có l?nh v?c lao ??ng, BHXH. Làm ???c nh? v?y các ??ng chí s? tr? l?i ???c câu h?i làm sao ?? n?m thông tin chính xác v? lao ??ng mà không ph?i qua T?ng c?c Th?ng kê”, Phó Th? t??ng nói.

Nh?n m?nh phát tri?n BHXH liên quan ??n toàn dân và có tính toàn di?n, Phó Th? t??ng ?? ngh? M?t tr?n T? qu?c Vi?t Nam, T?ng Liên ?oàn Lao ??ng Vi?t Nam và c? các ?oàn th? c?n vào cu?c m?nh m? ?? làm cho m?i ng??i dân hi?u ???c l?i ích r?t lâu dài c?a vi?c tham gia BHXH ?? b?o ??m s? b?n v?ng c?a h? th?ng an sinh xã h?i.

“T?t c? nh?ng ?i?u này ??u liên quan và r?t c?n m?t b??c chuy?n m?nh ti?p theo c?a c?i cách th? t?c hành chính không ch? trong l?nh v?c b?o hi?m mà c? môi tr??ng ??u t?, kinh doanh. ??n c? n?u các h? gia ?ình kinh doanh nh? l?p DN hay DN nh? m? r?ng quy mô s?n xu?t thì v?a có thêm ng??i lao ??ng tham gia BHXH và ng??i lao ??ng s? ???c qu?n lý t?t h?n. Chúng ta s? có các bi?n pháp, v?n ??ng h? tham gia BHXH hi?u qu? h?n. M?t ví d? nh? v?y ?? th?y chúng ta ph?i ti?p t?c ??y m?nh h?n n?a c?i cách hành chính trong t?t c? m?i l?nh v?c”, Phó Th? t??ng chia s?.