Cách mạng tháng Mười khơi dòng thác giải phóng dân tộc

PGS.TS Nguyễn Viết Thảo, Phó Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Ảnh: VGP/Phương Liên

Theo PGS.TS Nguyễn Viết Thảo, tính từ cuộc cách mạng tư sản Anh năm 1640 đến cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, chủ nghĩa tư bản (CNTB) đã có gần 300 năm hình thành và phát triển và đóng góp lớn cho tiến trình vận động của lịch sử thế giới trên nhiều lĩnh vực: Kinh tế, xã hội, khoa học- kỹ thuật, văn hoá, chính trị...

Tuy nhiên, từ cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, CNTB bộc lộ rõ rệt nhất những hạn chế không thể vượt qua. Hạn chế lịch sử của CNTB trong giai đoạn độc quyền đế quốc đặt nhân loại trước một thách thức chung là tìm con đường giải phóng khỏi chế độ bóc lột, áp bức, bất công để thực hiện mục tiêu phát triển. 

Vào điểm giao thời giữa hai thế kỷ, đã xuất hiện nhiều ý tưởng, mô hình, phương án thay thế chế độ tư bản chủ nghĩa, trong đó có tư tưởng José de San Martin (Cuba, 1853-1895) chủ trương chống đế quốc, xây dựng một chế độ xã hội của tất cả và cho mọi dân nghèo trên thế gian; tư tưởng “Tam dân” của Tôn Trung Sơn (Trung Quốc, 1866-1925); tư tưởng dân chủ-xã hội cách mạng châu Âu; tư tưởng yêu nước và giải phóng dân tộc của đông đảo quốc gia, Phi, Mỹ La tinh...

Như kết tinh của mọi tư tưởng giải phóng và phát triển tiến bộ của thời đại, Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 nổ ra, đáp ứng đầy đủ nhất những yêu cầu bức bách của lịch sử, mở ra chân trời mới cho mục tiêu phát triển và tiến bộ xã hội.

PGS.TS Nguyễn Viết Thảo khẳng định Cách mạng tháng Mười Nga đã mở ra và tạo động lực mạnh mẽ cho phong trào giải phóng dân tộc trong thời đại mới, thời đại của chủ nghĩa đế quốc bị tấn công và cách mạng vô sản bùng nổ.

Trong lịch sử nhân loại, vấn đề dân tộc và đấu tranh giải phóng dân tộc xuất hiện từ rất sớm. Chính phong trào cách mạng tư sản đã thổi bùng lên ngọn lửa giải phóng thuộc địa, khai phá những miền đất mới, khai sinh ra nhiều quốc gia, trong đó có hàng chục quốc gia Mỹ La tinh.

Tuy nhiên, trong bối cảnh mới của thời đại, cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc chỉ có thể đi tới đích cuối cùng và bùng lên như một phong trào thế giới nếu được kết hợp chặt chẽ với cuộc đấu tranh giải phóng giai cấp của công nhân toàn thế giới. Mặt khác, cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân cũng chỉ có thể triển khai thắng lợi nếu công nhân biết giành lấy dân tộc, tự mình biến thành dân tộc, phất cao lá cờ giải phóng dân tộc. Cuộc Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 là phương án giải quyết đúng đắn nhất cho vấn đề dân tộc trong kỷ nguyên, xây dựng chế độ Xô viết công-nông, đưa nhân dân lao động lên địa vị làm chủ đất nước.

Theo con đường của Cách mạng tháng Mười Nga, các dân tộc trên thế giới đã vùng lên giải phóng khỏi các chế độ quân chủ, phát xít, thực dân, đế quốc; xác lập nền cộng hòa với chủ quyền đối nội, đối ngoại không thể bác bỏ; xây dựng chế độ xã hội mới do người lao động làm chủ.

Chỉ tính từ sau chiến tranh thế giới II, liên tiếp xuất hiện những cột mốc và làn sóng giải phóng dân tộc: 1945, 1954 và 1975 của Việt Nam; 1949 của Trung Quốc; 1959 của Cuba, thập niên 60 của châu Phi, thập niên 70 của Mỹ La tinh, thập niên 80 của các thuộc địa cuối cùng được giải phóng.

Dưới sức công phá của dòng thác cách mạng giải phóng dân tộc trong thời đại mới do Cách mạng tháng Mười Nga mở ra, hệ thống thuộc địa do chủ nghĩa thực dân đế quốc thiết lập trong suốt 5 thế kỷ (từ 1492) đã hoàn toàn sụp đổ trong vòng chưa đầy 50 năm. 

Lịch sử thế giới hiện đại đã hết sức khách quan ghi tạc công lao,ý nghĩa thời đại của Cách mạng tháng Mười Nga như ngọn lửa soi đường cho sự nghiệp giải phóng các dân tộc, đem lại vị thế chân chính cho tất cả các quốc gia dân tộc trong cộng đồng quốc tế đương đại!