Bổ sung quy định bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người sử dụng dịch vụ viễn thông

Quy định chặt chẽ trong quản lý thông tin thuê bao di động, ngăn chặn, xử lý SIM rác

Trong Báo cáo một số vấn đề lớn về giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết, về quản lý thông tin thuê bao, ngăn chặn SIM không đúng thông tin thuê bao (SIM rác), cuộc gọi, tin nhắn không mong muốn, một số ý kiến đề nghị quy định chặt chẽ về quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp viễn thông và chủ sở hữu thuê bao trong quản lý thông tin thuê bao di động, ngăn chặn, xử lý SIM rác, cuộc gọi, tin nhắn rác, cuộc gọi lừa đảo đối với các tài khoản mạng xã hội và mọi hoạt động liên quan đến thuê bao di động; quy định xử lý chủ thuê bao này nếu có vi phạm liên quan đến thuê bao di động đó.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, dự thảo Luật đã bổ sung các quy định về trách nhiệm của doanh nghiệp viễn thông, người sử dụng dịch vụ viễn thông trong việc quản lý thông tin thuê bao, ngăn chặn, xử lý SIM không đúng thông tin thuê bao, cuộc gọi, tin nhắn không mong muốn, cuộc gọi lừa đảo cụ thể tại điểm i, k, l và m khoản 2 Điều 13, điểm đ và e khoản 2 Điều 15 dự thảo Luật. Đồng thời, để tăng cường các biện pháp ngăn chặn cuộc gọi, tin nhắn không mong muốn, cuộc gọi lừa đảo, dự thảo Luật đã bổ sung quy định hành vi cấm sử dụng thiết bị, phần mềm xâm nhập trái phép vào mạng viễn thông công cộng tại khoản 5 Điều 9.

Liên quan đến ý kiến đề nghị quy định các chủ thuê bao di động phải chịu trách nhiệm đối với các tài khoản mạng xã hội và mọi hoạt động liên quan đến thuê bao di động mà cá nhân đó là chủ, quy định chế tài xử lý đối với các chủ thuê bao này nếu để xảy ra các vi phạm liên quan đến thuê bao di động đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận thấy điểm c khoản 2 Điều 15 dự thảo Luật đã quy định người sử dụng dịch vụ viễn thông phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin truyền đưa, lưu giữ trên mạng viễn thông. Quy định này đã bao gồm cả trường hợp thông tin được đăng tải sử dụng tài khoản mạng xã hội. Chế tài cụ thể để xử lý các vi phạm về nội dung thông tin sẽ được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật liên quan về quản lý nội dung thông tin trên mạng viễn thông. Do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không bổ sung nội dung này vào dự thảo Luật.

Ngoài các vấn đề trên đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Cơ quan chủ trì thẩm tra, Cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan hữu quan rà soát, hoàn thiện văn phong pháp lý, sắp xếp, bố cục lại dự thảo Luật cho hợp lý và logic hơn. Dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 10 Chương, 73 Điều.

Đánh giá dự thảo Luật đã được chỉnh lý, sửa đổi, bổ sung tương đối đầy đủ, ĐBQH Trần Kim Yến (TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, để bảo vệ quyền lợi của người sử dụng dịch vụ viễn thông, dự thảo Luật đã nêu quyền, nghĩa vụ của các bên tham gia giao dịch. Tuy nhiên, trên thực tiễn, người sử dụng dịch vụ thường bị thiệt thòi nhưng việc bảo vệ người sử dụng dịch vụ chưa được đề cập rõ trong các quy định của dự thảo Luật. Ví dụ, tại khoản 2, Điều 15 dự thảo Luật quy định việc thanh toán quy định việc thanh toán đầy đủ, đúng hạn giá cước dịch vụ viễn thông là một trong những nghĩa vụ của người sử dụng dịch vụ viễn thông. Nếu người sử dụng dịch vụ thanh toán chậm sẽ bị cắt dịch vụ. Nhưng nếu thanh toán đầy đủ, đúng hạn nhưng chất lượng dịch vụ không tốt, thì quyền lợi của người sử dụng dịch vụ chưa được quy định trong dự thảo Luật.

Trên thực tế, việc khiếu nại hay đền bù thiệt hại cho người sử dụng dịch vụ hầu như không có. Chỉ ra thực tế này, đại biểu Trần Kim Yến đề nghị bổ sung Điều 4 quy định về việc phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm khắc đối với những sai phạm trong lĩnh vực viễn thông để bảo vệ quyền lợi của người sử dụng dịch vụ tốt hơn.

Nên giao trách nhiệm cho cơ quan quản lý trong việc chia sẻ, bảo mật thông tin thuê bao

Quan tâm đến quyền lợi của người sử dụng dịch vụ viễn thông trong chuyển mạng giữ số, ĐBQH Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng) nêu rõ, chuyển mạng giữ số là dịch vụ viễn thông cơ bản mà mọi người dân được hưởng. Ở nhiều nước, dịch vụ chuyển mạng giữ số được thực hiện online khoảng 1 - 2 giờ. Khoản 4, Điều 13.5 Hiệp định Ðối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) quy định, mỗi bên bảo đảm rằng các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông công cộng trong lãnh thổ của mình cung cấp dịch vụ chuyển mạng giữ số mà không làm suy giảm chất lượng và độ tin cậy một cách kịp thời, theo các điều khoản và điều kiện hợp lý và không phân biệt đối xử.

Tại Việt Nam, chuyển mạng giữ số được quy định tại Thông tư 35/2017. Tuy nhiên, qua 5 năm thực hiện vẫn còn một số vướng mắc như: các quy định tại Thông tư 35 còn chung chung, chưa quy định cụ thể trách nhiệm của các nhà mạng khiến các nhà mạng thực hiện không theo tiêu chuẩn. Bên cạnh đó, các nhà mạng cũng đưa ra rào cản về gói cam kết gây cản trở người dân thực hiện quyền chuyển mạng giữ số. Các hệ thống kỹ thuật của các nhà mạng chưa đáp ứng việc truy xuất thực hiện chuyển mạng giữ số online, thủ tục vừa chậm, vừa mất công và không chính xác, thiếu minh bạch, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh thẳng thắn.

Đánh giá cao việc dự thảo Luật viễn thông sửa đổi lần này đã bổ sung điểm h, khoản 2, Điều 13 về việc quy định bảo đảm cung cấp cho thuê bao khả năng chuyển mạng giữ số, tuy nhiên, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh cho rằng, cần có quy định cụ thể và đầy đủ hơn trách nhiệm của các nhà mạng khi thực hiện việc này theo hướng bảo đảm công khai, minh bạch trong việc cấp giấy phép viễn thông nhằm tránh tiêu cực trong chuyển mạng số, đặc biệt là phần chế tài nhằm bảo đảm tính khả thi và tương thích các quy định tại khoản 4 Điều 13.5 của CPTPP.

Tại điểm a, khoản 4, Điều 6 Luật hiện hành quy định: Người sử dụng dịch vụ viễn thông đồng ý cung cấp thông tin thể hiện rõ việc doanh nghiệp viễn thông muốn thu thập thông tin phải được sự đồng ý của người sử dụng dịch vụ. Tuy nhiên, tại điểm a, khoản 4, Điều 6 dự thảo Luật quy định: Người sử dụng dịch vụ viễn thông đồng ý cung cấp thông tin thuê bao, sau khi doanh nghiệp viễn thông đã thông báo rõ ràng, công khai, bằng hình thức phù hợp với người sử dụng về mục đích, phạm vi thu thập, sử dụng thông tin. Nêu vấn đề này, ĐBQH Dương Tấn Quân (Bà Rịa - Vũng Tàu) cho rằng, quy định như dự thảo Luật chưa phù hợp và đề nghị cân nhắc không nên quy định theo hướng cho doanh nghiệp viễn thông mà nên giao trách nhiệm này cho cơ quan quản lý nhà nước trong việc chia sẻ, bảo mật thông tin với điều kiện đã được trang bị thiết bị kỹ thuật công nghệ thông tin hiện đại, bảo đảm an ninh mạng, bảo mật thông tin. Điều này nhằm hạn chế việc doanh nghiệp viễn thông khai thác mà không quản lý, kiểm soát được tình trạng người sử dụng dịch vụ viễn thông bị lộ lọt, khai thác thông tin cá nhân, nhất là trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi, có thể khai thác, sử dụng thông tin cá nhân của người sử dụng dịch vụ viễn thông để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản như trong thời gian qua. Bên cạnh đó, việc quy định theo hướng này sẽ giúp bảo đảm quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình, quyền bí mật thư tín, điện thoại và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác đã được Hiến pháp quy định.