Nhà xuất bản Công Thương
Thứ hai, 16/06/2025, 11:54
Nhà xuất bản Công Thương
"Con rất thích đến lớp vì được gặp các bạn!”
“Con thích hoạt động đặt câu, vì giúp con viết văn tốt hơn!”
Chiều thứ bảy hàng tuần, lớp Viết sáng tạo của dự án Sách ơi mở ra lại rôm rả tiếng cười trong niềm vui tập viết của các bạn học sinh. Lớp học vào tháng 6, tức là trong kỳ nghỉ hè, lại vào ngày cuối tuần, sau giờ ngủ trưa, các em học sinh không chỉ đi học đầy đủ, mà còn phát biểu sôi nổi.
Cô Thu Phương, giáo viên đứng lớp chia sẻ trước đó, các em đã được hướng dẫn các chiến lược đọc hiệu quả, còn trong khoá học này, các em sẽ tập trung vào kỹ năng viết sáng tạo. Hoạt động khởi động trong buổi học là Săn từ vựng.
Dự án phát triển văn hóa đọc Sách ơi mở ra được xây dựng từ năm 2014, cho đến nay đã được 11 năm. Có khoảng 3.000 học sinh trong các trường học ở Hà Nội đang theo học tiết Văn hoá đọc do giáo viên của Sách ơi mở ra giảng dạy trong giờ chính khoá, hơn 1.000 học sinh trong và ngoài nước tham gia các lớp học ngoại khoá mỗi năm. Dự án cũng chuyển giao chương trình và đào tạo giáo viên cho một số hệ thống trường học trên địa bàn Hà Nội.
Bắt đầu từ ý tưởng về một thư viện mở, tương tác và đa chức năng miễn phí cho trẻ em Hà Nội, sau 11 năm, Sách ơi mở ra đã trở thành cái tên quen thuộc trong lĩnh vực văn hoá đọc và giáo dục.
Theo TS Nguyễn Thị Ngọc Minh, giảng viên khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm Hà Nội, đồng thời là người sáng lập dự án Sách ơi mở ra, bí quyết thành công của dự án nằm ở chỗ cô và các cộng sự không chỉ dừng lại ở việc xây dựng thư viện, các hoạt động mang tính chất phong trào, rời rạc, thiếu hệ thống, mà muốn đi xa hơn nữa - trang bị cho học sinh những kỹ năng thiết yếu mà các em có thể mang theo suốt cuộc đời: kỹ năng đọc thông minh, viết sáng tạo, và kỹ năng tự học.
Bài toán thách thức là làm thế nào trong thời gian 1-2 tiếng một tuần, thông qua tương tác với giáo viên, học sinh có hứng thú tự đọc ở nhà, dần hình thành nên thói quen đọc, kỹ năng đọc, biết cách viết sáng tạo, tự học hiệu quả. Bằng kinh nghiệm của một người đã tham gia nghiên cứu chương trình giáo dục phổ thông, viết sách giáo khoa và đào tạo giáo viên khắp cả nước, cô Ngọc Minh đã tiết lộ những bí mật ẩn sau thành công của các lớp học Sách ơi mở ra.
Sách ơi mở ra đã xây dựng được một chương trình đạo tạo có tính khoa học, có hệ thống, tập trung vào 3 mạch chương trình chính: Đọc thộng minh, Viết sáng tạo và Kỹ năng tự học.
Chương trình Đọc thông minh tập trung vào hướng dẫn học sinh các chiến lược đọc hiệu quả, các thao tác tư duy mà học sinh phải sử dụng để có thể giải mã văn bản như dự đoán và đặt câu hỏi, tưởng tượng, giải thích, liên hệ, trực quan hóa, tóm tắt… Đọc không đơn thuần là một hoạt động thị giác, mà thực chất là hoạt động tư duy, trong đó não bộ phải tương tác một cách chủ động với văn bản, để có thể lĩnh hội các thông tin trong văn bản một cách hiệu quả. Việc nắm vững các chiến lược đọc, thành thục kỹ năng đọc sẽ giúp các em học tập tốt các môn học trên trường, có khả năng tự học suốt đời.
Chương trình Viết sáng tạo tập trung vào các kỹ năng tư duy sáng tạo trong viết văn: cách để xây dựng ý tưởng cho bài viết, cách cấu trúc và triển khai bài viết một cách sáng tạo, cách để huy động cảm xúc, trải nghiệm thực, hiểu biết cá nhân vào bài viết, cách để diễn đạt tinh tế, uyển chuyển, sáng tạo suy nghĩ của mình. Vì thế, chương trình có thể bổ trợ một cách đắc lực không những cho việc học Văn trong nhà trường, mà còn khơi dậy và nuôi dưỡng năng lực sáng tạo, một trong những năng lực quan trọng nhất của con người trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo.
Mạch chương trình Kỹ năng tự học giúp học sinh khám phá tiềm năng trí tuệ và phong cách học tập của bản thân, biết cách xây dựng mục tiêu, lập kế hoạch, quản lý thời gian học tập, nắm vững các chiến lược học tập hiệu quả để có thể tự học.
Các chương trình đều được xây dựng một cách có hệ thống, khoa học, phù hợp với nhận thức của từng độ tuổi, có sự lặp lại và phát triển theo mô hình đồng tâm, khuếch tán, với giáo án, tài liệu giảng dạy, slide bài giảng, hệ thống học liệu được thiết kế chi tiết, chuyên nghiệp, để giáo viên có thể sử dụng.
Để xây dựng một chương trình hệ thống và khoa học như vậy là điều không hề dễ dàng, không những cần tới kỹ năng xây dựng chương trình của một chuyên gia, mà còn cần tham khảo rất nhiều chương trình, tài liệu từ nước ngoài, và thấu hiểu bối cảnh giáo dục, về thực tế xuất bản, về tâm lý nhận thức của trẻ em trong từng độ tuổi. Đó là một hành trình công phu mà đội ngũ của Sách ơi mở ra đã dày công xây dựng và cải tiến liên tục trong suốt 11 năm.
Chất lượng giáo dục phụ thuộc rất nhiều vào giáo viên. Có thể nói, giáo viên chính là linh hồn của một lớp học. Sự tâm huyết, trách nhiệm và thấu hiểu người học, sáng tạo của giáo viên chính là yếu tố then chốt quyết định thành công của một chương trình giáo dục.
Ở Sách ơi mở ra, mỗi thầy cô để có thể đứng lớp, và được tin tưởng giao cho các tài liệu dạy, đều phải trải qua một quá trình tuyển dụng và đào tạo ngặt nghèo, nhằm đánh giá không chỉ năng lực mà cả nhân cách. Các cô được đào tạo thường xuyên trong các chương trình đào tạo nội bộ, phải dự giờ, quan sát lớp học một cách tỉ mỉ và buộc phải học hỏi thêm rất nhiều kiến thức về tâm lý, giáo dục học, về phương pháp dạy học trước khi trực tiếp dạy học sinh.
Luôn có một bộ phận quản lý chất lượng đứng ở phía sau để giám sát chất lượng của từng lớp học, lắng nghe phản hồi của học sinh và phụ huynh, của các nhà trường để kịp thời điều chỉnh, cải tiến và hỗ trợ giáo viên. Trong các cuộc họp chuyên môn hàng tuần, bất cứ khó khăn gì trong quá trình dạy học đều được thảo luận một cách thẳng thắn để cùng nhau tìm giải pháp cải tiến.
Môi trường làm việc ở Sách ơi mở ra đòi hỏi giáo viên phải không ngừng học hỏi và sáng tạo. Sách ơi mở ra có một trung tâm Nghiên cứu và phát triển, để liên tục đánh giá lại các chương trình đã thực hiện, để tìm cách cải tiến, đồng thời không ngừng đề xuất và thử nghiệm những ý tưởng mới, nhiều khi là ý tưởng rất mạo hiểm. Chính cơ chế này khiến cho giáo viên không chỉ đơn thuần là một người “thợ dạy” theo một khuôn mẫu, mà là một nhà thực hành giáo dục sáng tạo. Cuộc thi Giáo viên sáng tạo hàng năm chính là dịp để ghi nhận những ý tưởng độc đáo, những thiết kế bài giảng đột phá đó của các thầy cô.
Nhờ một môi trường làm việc như vậy, mỗi giờ học của Sách ơi mở ra đều rất thú vị, học sinh cảm thấy được lắng nghe, thấu hiểu, yêu thương, dần trở nên tự tin, cởi mở và sẵn sàng học tập. Nhiều học sinh nhút nhát, được coi là chậm phát triển, cá biệt đã ngày một trưởng thành và tiến bộ sau khoảng thời gian học tập.
TS Nguyễn Thị Ngọc Minh cho biết để dạy học sinh kỹ năng tư duy, kỹ năng tự học và kỹ năng sáng tạo, chính giáo viên trước hết phải sáng tạo, liên tục học hỏi, phải được làm việc trong một môi trường luôn khích lệ sự học hỏi và sáng tạo.
“Trái ngọt” của Sách ơi mở ra không chỉ là những con số, mà là những dòng tâm sự, những lời cảm ơn, những tương lai rộng mở. Cô Minh vui vẻ chia sẻ một vài tin nhắn tâm sự từ học sinh, một bức thư học sinh cảm ơn cô dài tới 2.400 chữ.
Những học sinh cô dạy kỹ năng đọc từ 2008, giờ vẫn thường xuyên liên hệ với cô, dù nhiều người đã thành công ở nước ngoài. Cô kể, có trường hợp khi sang nước ngoài, cuộc sống mới nhiều khó khăn, nhờ việc đọc mà bạn đã tự tìm được lời giải cho khủng hoảng của bản thân, thay đổi nhận thức về cuộc sống. Có trường hợp học sinh thấy đồng cảm với nhân vật trong truyện, đã thay đổi thái độ với việc học.
Thành công lớn với cô là thấy học sinh phát triển năng lực ngôn ngữ, có khả năng tự do biểu đạt những cảm xúc, suy nghĩ trong thế giới nội tâm, giúp trẻ thêm hiểu mình, hiểu người.
Dù nhận về nhiều thành công, cô Minh chia sẻ, dự án còn gặp nhiều khó khăn khi giới thiệu chương trình đến các trường, bởi nhiều trường chương trình học vốn nặng, giáo viên và học sinh không đủ thời gian để thực hiện các tiết đọc cho hiệu quả.
Ngoài ra, một số phụ huynh vẫn coi trọng việc thi cử, thành tích học tập, nên việc đọc mở rộng ngoài sách chính khóa không được ưu tiên. Không thể không kể đến “khó khăn chung” của giáo dục hiện nay, là học sinh kém tập trung, ít hứng thú do có quá nhiều thú vui giải trí.
Cô Minh cho rằng, hiệu trưởng các trường học cũng cần là người hiểu được vai trò của việc đọc, để ưu tiên chương trình này trong thời khóa biểu bận rộn của học sinh.
Trong cuốn sách Nuôi dưỡng một người đọc tí hon, cô Ngọc Minh cho rằng, trong thế giới hiện đại “ai cũng là một người đọc”. Việc đọc, về cốt lõi, là giải mã thông tin ta tiếp nhận trong đời sống. Vì thế, người biết cách phát triển kỹ năng đọc chắc chắn sẽ là người xử lý mọi thông tin và công việc trong cuộc sống đơn giản, tiết kiệm thời gian nhất. Tuy nhiên, năng lực đọc - viết không được hình thành tự nhiên mà cần dày công uốn nắn.
Cô Ngọc Minh chia sẻ để có thể xây dựng văn hoá đọc, cần có cả một hệ sinh thái. Trong hệ sinh thái đó, người làm xuất bản cần mang đến cho người đọc những tác phẩm có chất lượng, người làm truyền thông đóng vai trò tuyên truyền, thay đổi nhận thức của cộng đồng về việc đọc; các nhà giáo dục cần thiết kế được các chương trình hướng dẫn phù hợp, sao cho không lãng phí thời gian của học sinh, mà vẫn đạt hiệu quả tối ưu; phụ huynh cần đồng hành để xây dựng thói quen đọc cho trẻ.
Giống J.J Rousseau, nhà giáo dục khai sáng nổi tiếng người Pháp, đã nói “Cần có cả một ngôi làng để dạy một cậu nhóc Emil”, cần có cả một xã hội đầy yêu thương và trách nhiệm để vun vén cho niềm yêu thích và thói quen đọc sách, kỹ năng đọc sách của trẻ.
Nguồn tin: znews.vn
Ý kiến bạn đọc
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
