Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam: đổi mới công tác KHCN thích ứng theo mô hình tái cấu trúc và cổ phần hóa

Đánh giá kết quả hoạt động KHCN giai đoạn 2011-2015, ông Đặng Xuân Phương, Phó Tổng giám đốc, Chủ tịch Hội đồng KHKT Tổng công ty cho biết, trong 5 năm qua lực lượng cán bộ KHCN đã luôn vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, nỗ lực, cống hiến, đồng hành cùng với sự nghiệp phát triển của Tổng công ty. Tổng công ty đã tích cực, sáng tạo vận dụng chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với ngành thuốc lá, có biện pháp thực hiện tốt chỉ đạo của Bộ Công Thương và các Bộ, ngành hữu quan, chủ động xây dựng định hướng nghiên cứu, ứng dụng và phát triển KHCN phù hợp với thực tế phát triển SXKD; Đầu tư cho NCKH trong lĩnh vực nông nghiệp, phát triển nguyên liệu thuốc lá thông qua đặt hàng các đề tài NCKH với Viện Thuốc lá, tạo ra các giống thuốc lá có ưu thế về năng suất, chất lượng, có khả năng kháng chịu sâu bệnh hại. Duy trì, củng cố hoạt động của Viện Thuốc lá theo định hướng thành Doanh nghiệp KHCN; Đầu tư đổi mới công nghệ theo hướng hiện đại hoá, thân thiện với môi trường, có chọn lọc, có trọng điểm và có hiệu quả, phù hợp với nhu cầu thị trường và khả năng tài chính, trình độ quản lý của từng đơn vị; Duy trì, ổn định và cải tiến các sản phẩm hiện hữu, phát triển các dòng sản  phẩm trung cao cấp, đa dạng hóa sản phẩm; Chủ động chuyển đổi cơ cấu sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường, ổn định và nâng cao chất lượng sản phẩm, gắn đầu tư với hiệu quả SXKD, tạo điều kiện và khuyến khích những ý tưởng mới, sáng tạo áp dụng trong sản xuất cũng như trong NCKH; Quan tâm đầu tư cho công tác nghiên cứu phát triển, đầu tư máy móc thiết bị (MMTB) thí nghiệm, đào tạo, tuyển chọn cán bộ, kỹ sư am hiểu về công nghệ tham gia nhóm phát triển sản phẩm. Phát triển sản phẩm mới được thực hiện bài bản thông qua tìm hiểu nhu cầu, thị hiếu người tiêu dùng. Một số sản phẩm mới được đưa ra thị trường thành công; Công tác đào tạo nguồn nhân lực đã được quan tâm, có định hướng chuyên môn trọng điểm và chú trọng đào tạo dài hạn cho chuyên ngành kỹ thuật thuốc lá theo hướng chuyên sâu. Đội ngũ cán bộ KHKT, công nhân kỹ thuật đã được trưởng thành, tiếp thu được kỹ thuật và công nghệ mới, làm chủ được MMTB; Hoạt động có hiệu quả của công tác KHCN đã đóng góp vào thành tích chung của toàn Tổ hợp. Tổng công ty đã được Nhà nước tặng thưởng nhiều hình thức khen thưởng cao quý cho tập thể và cá nhân.

Định hướng hoạt động KHCN giai đoạn 2016-2020, ông Đặng Xuân Phương nhấn mạnh, trong giai đoạn tới, Tổng công ty cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu, đặc biệt là nghiên cứu ứng dụng trong lĩnh vực sản xuất thuốc lá nguyên liệu và sản xuất thuốc lá điếu, tăng cường hàm lượng công nghệ cao, hàm lượng chất xám trong các sản phẩm và dịch vụ tạo lợi thế cạnh tranh; Tiếp tục thực hiện thị trường hóa KHCN, nghiên cứu phải xuất phát từ yêu cầu thực tế và phục vụ sản xuất, nghiên cứu ứng dụng phải có địa chỉ chuyển giao công nghệ thông qua hợp đồng. Tăng cường liên kết, hợp tác giữa cán bộ KHKT các đơn vị, giữa trong nước với nước ngoài để giải quyết tốt những vấn đề đặt ra trong sản xuất; Chủ động nhập, làm chủ và cải tiến các công nghệ từ nước ngoài thông qua việc mở rộng hợp tác quốc tế, chú trọng các công nghệ tiên tiến, công nghệ mới để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới, khác biệt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Nâng cao trình độ KHCN của Tổng công ty ngang tầm với trình độ các nước trong khu vực. Đầu tư đổi mới công nghệ phải ưu tiên công nghệ cao, có chọn lọc và trên cơ sở phát triển bền vững, sử dụng năng lượng, nhiên liệu tiết kiệm, hiệu quả, thân thiện môi trường. Nhập công nghệ phải đi đôi với phát triển công nghệ nội sinh; Tiếp tục đẩy mạnh chương trình đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho KHCN, ưu tiên đào tạo nguồn nhân lực KHCN trình độ cao để có thể tiếp nhận, làm chủ các công nghệ mới, công nghệ tiên tiến phục vụ sản xuất.

Ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam tiếp thu chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Công Thương

Để làm được điều đó, Tổng công ty trước hết cần tiếp tục đổi mới tổ chức, hoạt động công tác KHCN của Tổng công ty thích ứng theo mô hình tái cấu trúc và cổ phần hóa. Tiếp tục giữ vững vị thế dẫn đầu của Tổng công ty trong ngành thuốc lá Việt Nam về trình độ KHCN; Xây dựng Chiến lược phát triển KHCN phù hợp với Chiến lược phát triển Tổng công ty giai đoạn 2016 – 2025; Tiếp tục tăng cường đầu tư cho NCKH, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho sản xuất. Đảm bảo trên 50% đề tài NCKH có địa chỉ ứng dụng; Tăng cường đầu tư đổi mới công nghệ, MMTB, KHCN đạt trình độ trung bình tiên tiến trong khu vực, cụ thể: Tỷ lệ đầu tư cho KHCN/tổng doanh thu đạt trên 2,5%; Tỷ lệ đầu tư đổi mới công nghệ (đầu tư cho MMTB/tổng đầu tư) đạt trên 60%; tạo bước chuyển biến về năng suất, chất lượng và hiệu quả; Đào tạo và tuyển chọn các chuyên gia giỏi, đầu đàn cho các lĩnh vực: Sản xuất nguyên liệu thuốc lá, phối chế thuốc lá điếu.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động KHCN theo định hướng và các mục tiêu, giải pháp nêu trên, Tổng công ty kiến nghị Nhà nước một số vấn đề như: Xem xét lộ trình thực hiện Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) phù hợp với trình độ công nghệ và đặc thù ngành thuốc lá Việt Nam; đề xuất kéo dài lộ trình giảm Tar và Nicotin; xem xét thay thế hoặc sử dụng bộ hình ảnh cảnh báo sức khỏe ít phản cảm hơn; Nhà nước cần có các biện pháp triệt để chống thuốc lá nhập lậu, thuốc lá giả (không tuân thủ quy định luật pháp Việt Nam về in cảnh báo sức khỏe, quy định hàm lượng Tar và Nicotin, công bố chất lượng,...) để chống thất thu ngân sách nhà nước, bảo vệ quyền lợi của các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá trong nước và người tiêu dùng; Ban hành thống nhất tiêu chí đánh giá trình độ KHCN đối với doanh nghiệp SXKD nói riêng, trình độ KHCN của một ngành, một lĩnh vực nói chung. Có chính sách hỗ trợ, khuyến khích cụ thể cho các đơn vị mạnh dạn áp dụng các tiến bộ KHKT (giảm thuế cho các sản phẩm có áp dụng tiến bộ KHKT mới,…); Để thống nhất công tác KHCN trong Tổng công ty đề nghị cần có sự phối hợp của Hội đồng KHKT Tổng công ty trong việc xét duyệt, quản lý các đề tài nhiệm vụ NCKH dự án cấp Nhà nước, cấp Bộ.

Ông Đặng Xuân Phương, Phó Tổng giám đốc, Chủ tịch Hội đồng KHKT Tổng Công ty báo cáo tại Hội nghị

Đồng thời, Tổng công ty kêu gọi các đơn vị thành viên cần nỗ lực hơn nữa trong công tác KHCN, có chính sách đầu tư thỏa đáng cho KHCN, tích cực đổi mới công nghệ, đổi mới MMTB để sản xuất sản phẩm có tính cạnh tranh cao, đóng góp thiết thực giúp đơn vị và Tổng công ty hoàn thành tốt nhiệm vụ SXKD, nâng cao vị thế của Tổng công ty trong ngành thuốc lá Việt Nam và hội nhập quốc tế.

Ông Đồng Duy Việt, đại diện Công ty Thuốc lá Sài Gòn tham luận tại Hội nghị

Ông Lê Thành Trung, Công ty Thuốc lá Thăng Long tham luận tại Hội nghị

Chia sẻ ý kiến về công tác nghiên cứu phát triển sản phẩm mới để đáp ứng thị trường kịp thời, ông Đồng Duy Việt, đại diện Công ty Thuốc lá Sài Gòn cho biết, Công ty đã chuẩn hóa công tác phối chế. Tất cả các sản phẩm của Công ty đang trong quá trình hoàn thiện công tác chuẩn hóa phối chế. Sản phẩm hút phải đạt các chỉ tiêu: Cân bằng, Impact, Hàm lượng Tar và Nicotin phù hợp. Hiện nay, qua số liệu phân tích khói trên điếu, tất cả các sản phẩm của Công ty đều đạt quy định về hàm lượng Tar và Nicotin theo QCVN 15-1:2015/BYT do Bộ Y tế ban hành nhưng vẫn đảm bảo chất lượng mà người tiêu dùng mong muốn. Từng bước điều chỉnh vật tư đang sử dụng để cải thiện tính chất hút, tăng tính thẩm mỹ cho sản phẩm, thực hiện lộ trình giảm Tar và Nicotin như: sử dụng công nghệ đục lỗ trên giấy sáp, sử dụng giấy cuốn điếu có chỉ số CU cao hơn, chuẩn hóa đầu lọc 22 mm, in dấu điếu trên giấy sáp, v.v… Đa dạng hóa các dòng sản phẩm điếu nhỏ. Tận dụng ưu thế về máy móc thiết bị và đội ngũ KHKT nhiều kinh nghiệm, Công ty sẽ tiếp tục đầu tư nguồn lực đưa ra thị trường thêm các dòng sản phẩm thuốc điếu nhỏ phù hợp với xu thế chuyển đổi của thị trường và hội nhập quốc tế. Phát triển các dòng sản phẩm trung cao cấp (Cotab, Vitab, Hòa Bình, Sài Gòn…). Với nguồn nguyên liệu đa dạng, máy móc thiết bị đầu tư mới, Công ty sẽ tập trung phát triển dòng sản phẩm trung cao cấp phù hợp với định hướng phát triển và chuyển dịch cơ cấu sản phẩm của Công ty, v.v...

Theo ông Lê Thành Trung, Công ty Thuốc lá Thăng Long, để không ngừng hoàn thiện phương pháp quản lý, đào tạo, nâng cao kỹ năng của các bộ kỹ thuật trong công tác phối chế. Đáp ứng yêu cầu công việc và đảm bảo kinh tế thừa, qua thời gian dài bền bỉ xây dựng và phát triển Công ty Thuốc lá Thăng Long đã trở thành thương hiệu mạnh trong ngành thuốc lá, đặc biệt là thị trường trong nước. Đối với thị trường nội địa, sản phẩm chủ đạo của Công ty như Thăng long BC và Thăng long bao mềm liên tục tăng trưởng qua các năm, tạo được vị thế thống trị tại thị trường Miền Bắc, đây là cơ sở cho việc lan tỏa, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm; chống cạnh tranh; phát triển ổn định. Đối với thị trường xuất khẩu, củng cố uy tín của công ty với các khách hàng xuất khẩu truyền thống. Thông tin tốt cho các khách hàng xuất khẩu mới, tạo đà cho việc nghiên cứu - phát triển sản phẩm, đa dạng khách hàng xuất khẩu. Huy động tối đa về nhân lực và thời gian trong công tác kiểm tra mẫu nguyên liệu chào hàng, để lựa chọn ra những chủng loại phù hợp với yêu cầu của từng phân khúc theo mức chất lượng sản phẩm. Từ thông tin của các NCC, nhậy bén trong đánh giá tình hình để có đề xuất tham mưu với lãnh đạo Công ty về nhu cầu thu mua và dự trữ lượng nguyên liệu hợp lý trên cơ sở đảm bảo an toàn trong việc giữ ổn định về chất lượng và an toàn trong sản xuất đặc biệt là các sản phẩm có sản lượng lớn; song song với việc đảm bảo hiệu quả trong kinh doanh, với mục tiêu ổn định chất lượng sản phẩm cung cấp cho thị trường, đạt hiệu quả cao, v.v...

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa cho biết, qua báo cáo cũng như ý kiến phát biểu của các đơn vị Tổng công ty cho thấy đơn vị nào chú trọng đầu tư phát triển KHCN, sản phẩm và kết quả kinh doanh tăng hơn. Trong 5 năm qua, nhà nước cũng đã hỗ trợ chi phí ngân sách về hoạt động KHCN cho toàn Tổng công ty, điều đó cho thấy, nhà nước và Bộ Công Thương rất quan tâm đến lĩnh vực này. Kết quả sản xuất kinh doanh của toàn Tổng công ty có tốc độ tăng trưởng tốt là nhờ vào một phần không nhỏ vai trò của hoạt động KHCN. Các chỉ tiêu, doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách nhà nước của Tổng công ty đã thể hiện được vai trò của KHCN. Từ những kết quả đạt được trong giai đoạn 2011-2015, với truyền thống và bề dày kinh nghiệm về sản xuất thuốc lá, Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa tin tưởng và hy vọng giai đoạn 2016-2020 Tổng công ty Thuốc lá Việt nam tiếp tục phát triển, hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ trong sản xuất kinh doanh. Đặc biệt đội ngũ cán bộ KHKT Tổng công ty tiếp tục phát huy tinh thần sáng tạo, cống hiến, làm chủ KHCN, đóng góp cho sự phát triển của đơn vị nói riêng và Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam  nói chung.

Để công tác KHCN trong thời gian tới ngày càng phát triển hơn, Thứ trưởng Hồ Thị Kim Thoa yêu cầu Tổng công ty (TCT) cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu, đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ KHCN. Có chính sách về công tác KHCN cho cán bộ để khuyến khích nhân tố có tài năng và uy tín bên ngoài. Bên cạnh đó, học hỏi kinh nghiệm của những nước bạn để áp dụng phù hợp vào điều kiện của Việt Nam nhằm nâng cao trình độ KHCN của TCT ngang tầm với trình độ các nước trong khu vực. Đặc biệt, Thứ trưởng yêu cầu, trong giai đoạn tới cần tiếp tục tăng cường đầu tư cho NCKH, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho sản xuất. đảm bảo khoảng 80%-90% đề tài NCKH có địa chỉ ứng dụng đi vào thực tiễn. Có những giống, kỹ thuật canh tác nhằm tạo ra được nguyên liệu trong nước tập trung cạnh tranh được với nước bạn. Đối với lĩnh vực sản xuất thuốc lá điếu, đầu tư thiết bị để cải tiến sản phẩm, số lượng cũng như chất lượng để đáp ứng được gu của người tiêu dùng. Có những nghiên cứu đột phá, tìm ra được lợi thế cạnh tranh mà đối thủ không theo kịp. Thứ trưởng yêu cầu TCT nên tổ chức thường xuyên những Hội thảo chuyên đề để phổ biến kinh nghiệm, kiến thức cho toàn cán bộ TCT, nhất là những thông tin và sáng kiến mới nhằm nhân rộng được những ý tưởng hay, tôn vinh kịp thời những nghiên cứu và có kết quả cao đưa vào thực tiễn, v.v ...

Thay mặt cho toàn Tổ hợp Tổng công ty, ông Vũ Văn Cường hứa tiếp thu đầy đủ các ý kiến chỉ đạo của Thứ trưởng Hỗ Thị Kim Thoa và sẽ triển khai thành các chương trình hoạt động cụ thể. Ông Vũ Văn Cường cho biết, giai đoạn 2011-2015, những diễn biến, biến động phức tạp về chính trị, kinh tế, xã hội của thế giới đã ảnh hưởng tác động mạnh tới Việt Nam. Với ngành thuốc lá, Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá được Quốc Hội khóa 13 thông qua có hiệu lực từ ngày 1/5/2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành kèm theo ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam. Đặc biệt tình hình buôn lậu thuốc lá diễn biến phức tạp. Thuốc lá lậu không in hình ảnh cảnh báo sức khỏe, có hàm lượng Tar và Nicotin cao, nhiều thành phần hóa chất độc hại ảnh hưởng tới sức khỏe người dân, ảnh hưởng tới SXKD của doanh nghiệp (giá rẻ do trốn thuế), nhà nước mất nguồn thu (trốn thuế). Bên cạnh đó, giai đoạn 2011-2015 cũng là giai đoạn TCT thực hiện tái cơ cấu mạnh mẽ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Kết thúc năm 2015, TCT đã hoàn thành tốt các chỉ tiêu sản xuất kinh doanh được giao. Thay mặt Đảng Ủy và Hội đồng thành viên TCT, ông Vũ Văn Cường biểu dương và đánh giá cao những nỗ lực, đóng góp của đội ngũ cán bộ làm công tác KHCN.

Ông Vũ Văn Cường nhấn mạnh, hoạt động KHCN cần bám sát chủ trương, nhiệm vụ của Tổng công ty, của đơn vị. Để hoạt động KHCN được hiệu quả, bên cạnh thực hiện những nội dung về định hướng, mục tiêu và các nhiệm vụ trọng tâm công tác KHCN giai đoạn 2016-2020 đã nêu trong Báo cáo Tổng kết; và Chỉ đạo của đồng chí Tổng Giám đốc về KHCN. Thay mặt Đảng Ủy và Hội đồng thành viên TCT, ông Vũ Văn Cường lưu ý Hội đồng KHKT TCT và đội ngũ cán bộ làm công tác KHKT một số việc trọng tâm như: Cần kiện toàn Hội đồng KHKT TCT và Hội đồng KHKT ở các đơn vị thành viên, gắn kết phát triển KHCN vì sự phát triển chung của TCT; Đẩy mạnh hợp tác phát triển KHCN giữa Viện Thuốc lá và các đơn vị thành viên. Hội đồng KTKT TCT nghiên cứu đề xuất xây dựng văn bản quy định hỗ trợ việc hợp tác này; Quan tâm đầu tư cho nghiên cứu phát triển: đầu tư MMTB thí nghiệm, phân tích; đào tạo cán bộ phối chế để phát triển những sản phẩm có chất lượng, hợp thị hiếu người tiêu dùng theo hướng gia tăng sản phẩm trung, cao cấp, và đa dạng hóa về quy cách, chủng loại. Mở rộng thị phần, góp phần hạn chế, ngăn chặn thuốc lá lậu.

Ông Vũ Văn Cường khẳng định, về phía TCT, Đảng Ủy và Hội đồng thành viên sẽ quan tâm sâu sát hơn nữa trong việc chỉ đạo các hoạt động KHCN; Nghiên cứu, xem xét về việc thành lập Quỹ KHCN; Các nội quy, quy chế khuyến khích phát triển KHCN.