Toạ đàm: Dự thảo Thông tư quy định về phát triển hạ tầng thương mại

Được biết, Tổ soạn thảo đang nghiêm túc, cầu thị lắng nghe tất cả các ý kiến góp ý của các chuyên gia, các Bộ ngành, cơ quan, đơn vị để chỉnh sửa bản dự thảo, tiếp tục đưa ra lấy ý kiến. Bà có thể bật mí một vài điều đáng lưu ý trong bản dự thảo tiếp theo?

Bà Lê Việt Nga – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương):

Thay mặt Vụ Thị trường trong nước, chúng tôi rất cảm ơn Báo Công Thương, các chuyên gia, đặc biệt là Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam đã có ý kiến để đóng góp cho dự thảo Thông tư về quy định phân loại và quản lý một số loại hạ tầng thương mại hiện đại.

Như chúng ta đã biết, bất kể một văn bản quy phạm pháp luật nào trước khi được ban hành cũng phải tuân thủ Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Dự thảo thông tư đến hết tháng 7/2022 mới hết thời gian 60 ngày lấy ý kiến. Tổ soạn thảo vẫn đang tiếp tục tổng hợp ý kiến ở nhiều góc độ, đặc biệt là ở góc độ người tiêu dùng hay đại diện các nhà đầu tư trong lĩnh vực hạ tầng thương mại.

Mục tiêu của Tổ soạn thảo khi đưa ra văn bản này là không phát sinh một thủ tục hành chính nào, mà chỉ là một tiêu chí để tham khảo cho các địa phương đang trong giai đoạn triển khai Luật Quy hoạch.

Đối với hạ tầng thương mại hiện đại, chúng ta bắt đầu bằng việc xây dựng các tiêu chí mới nhất, cập nhật nhất, phù hợp với giai đoạn hiện nay, cũng như tuân thủ tất cả các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Để đạt được mục tiêu thay đổi được Quyết định 1371 theo hướng phù hợp với tất cả những văn bản quy phạm pháp luật và thực tiễn thì chúng ta sẽ phải cùng nhau tổng hợp lại các tiêu chí để đánh giá cho phù hợp.

Các Sở Công Thương rất mong muốn sớm được ban hành một văn bản quy phạm pháp luật để thay thế Quyết định 1371. Tiêu chí của chúng tôi mong muốn là sẽ có một căn cứ về loại hình hạ tầng thương mại phổ biến nhất. Để chúng ta triển khai được những Nghị định của Chính phủ về ưu đãi đầu tư hạ tầng thương mại hiện đại.

Chúng tôi cũng mong muốn outlet cũng được bổ sung cho kinh tế đêm để thúc đẩy phát triển du lịch đi kèm với thương mại, để hai loại hình này đồng hành với nhau, thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển.

Hiện nay đã có 10 tỉnh, thành phố phát triển kinh tế đêm. Loại hình thương mại outlet cũng có rất nhiều nhà đầu tư muốn đầu tư, song chúng ta chưa có căn cứ pháp lý nào để nói rằng đây là outlet, điều kiện đầu tư vào outlet là gì...

Thêm nữa, chúng tôi cũng sẽ tiếp tục rà soát những câu từ nhiều nghĩa, đa nghĩa để ngay lập tức phải chỉnh sửa, thay thế bằng từ ngữ khác, quy định khác cho phù hợp, tránh gây hiểu nhầm. Ví dụ, vừa rồi báo chí đưa ý kiến của một số các chuyên gia với thông điệp về 500 m phục vụ cho người tiêu dùng đối với hệ thống cửa hàng tiện lợi đã gây hiểu nhầm và gây ra sự bức xúc trong dư luận. Chúng tôi xin rút kinh nghiệm việc này và sớm chỉnh sửa để làm nổi bật được cửa hàng tiện lợi thực sự tiện lợi cho người tiêu dùng và các chủ đầu tư thì sẽ được hưởng những ưu đãi đầu tư như thế nào?

Để từ đó phù hợp với mục tiêu phát triển, giúp cho đời sống người dân được nâng cao, phân phối hàng hóa trong nước phát triển một cách thuận lợi. Các chủ đầu tư về hạ tầng thương mại cạnh tranh lành mạnh, không triệt tiêu lẫn nhau, không làm lãng phí nguồn lực của Nhà nước.

Đây cũng xu thế của các nước xung quanh khu vực, luôn luôn tập trung vào phát triển chuỗi cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini, cửa hàng tạp hóa để tạo thuận lợi nhất cho người dân và tránh cạnh tranh không lành mạnh.

Chúng tôi hết sức quan tâm và sẽ tập trung nhiều hơn nữa để tiếp tục lắng nghe ý kiến của cộng đồng, đặc biệt ý kiến của Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam để có sự điều chỉnh phù hợp nhất. Cũng xin nhắc lại, đây mới là bước lấy ý kiến của tổ soạn thảo. Tới đây chúng tôi sẽ trình lãnh đạo Bộ về thể thức ban hành văn bản cho phù hợp.

MC: Từ góc độ hiệp hội bán lẻ, bà có những góp ý ra sao về dự thảo thông tư này với Tổ soạn thảo?

Bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp Các nhà bán lẻ Việt Nam:

Có thể nói, bán lẻ là cầu nối sản xuất và tiêu dùng. Vì vậy, cầu nối có khỏe mạnh thì kinh tế mới phát triển.

Do đó, bất cứ văn bản nào đưa ra cũng phải hướng tới doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho cho doanh nghiệp phát triển, chứ không phải là kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp.

Từ góc độ Hiệp hội các nhà bán lẻ, ngay khi Tổ soạn thảo lấy ý kiến cho dự thảo thông tư, chúng tôi đã đọc kỹ từng mục, thậm chí từng cụm từ, trên cơ sở này để có ý kiến, đề xuất hợp lý nhất đối với Bộ Công Thương khi đưa ra các quy định, đó là quy định gì nên và quy định nào thì không nên.

Ví dụ như tên gọi, biển hiệu… theo dự thảo thông tư nếu tên sai các biển hiệu phải thay đổi, như vậy doanh nghiệp sẽ phải bỏ chi phí không nhỏ để sửa đổi.

Ngoài ra, quy định 500m, Tổ soạn thảo cần đưa ra câu từ cho phù hợp nhất với hoạt động của doanh nghiệp trong nước và với các nhà đầu tư quốc tế.

Hay tiêu chí tên hàng của các siêu thị, Tổ soạn thảo cũng phải xem xét cho hợp lý, phù hợp với điều kiện quản lý. Tới đây, chúng tôi sẽ sớm có văn bản đề xuất, ý kiến đối với dự thảo thông tư để Tổ soạn thảo xây dựng được văn bản quản lý hạ tầng thương mại rõ ràng, phù hợp, tốt nhất cho cả đôi bên, đó là doanh nghiệp dễ thực thi và thuận lợi cho quản lý nhà nước.

Đối với một đơn vị đã có nhiều năm kinh nghiệm phát triển hạ tầng thương mại, về cơ bản, các điều khoản trong dự thảo thông tư có gây khó khăn cho doanh nghiệp hay không? Dưới góc độ phục vụ tốt nhất cho người tiêu dùng, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động tốt nhất, theo bà, dự thảo thông tư này đã đáp ứng được hay chưa? Bà có góp ý gì cho Tổ soạn thảo để hoàn chỉnh dự thảo này?

Bà Phạm Thị Thùy Linh, Giám đốc Đối ngoại và Đầu tư miền Bắc, Tập đoàn CentralRetail

Chúng tôi hiểu rằng Bộ Công Thương xây dựng dự thảo, thông tư này đều hướng tới việc nhằm góp phần quy hoạch và phát triển các loại hình hạ tầng thương mại theo hướng văn minh, hiện đại và đem lại sự tiện ích cho người tiêu dùng.

Việc hướng đến mục tiêu này là điều hoàn toàn cần thiết, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế tại Việt Nam hiện nay đang phát triển rất mạnh và người dân ngày càng có thói quen đi mua sắm tại siêu thị, trung tâm thương mại nhiều hơn.

Chúng tôi cũng nhận thấy rõ ràng dự thảo này đã gỡ bỏ một số quy định về thủ tục hành chính, có thể nói đến như: Mở quy định về đăng kí nội quy trung tâm thương mại và siêu thị, giành quyền tự chủ cho doanh nghiệp trong việc phê duyệt và xây dựng các văn bản… đó cũng là một trong những giải pháp mà Bộ Công Thương đang hướng tới để đơn giản hóa các thủ tục hành chính. Đồng thời tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các hoạt động của các doanh nghiệp.

Để đảm bảo tính khả thi, phù hợp với thực tiễn của thị trường, chúng tôi cũng đề xuất dự thảo có thể rà soát để chọn lọc các tiêu chí phân loại hạ tầng thương mại nhằm hướng đến mục tiêu đầu tiên là đáp ứng nhu cầu mua sắm thuận lợi của khách hang.

Tiếp theo là tận dụng thế mạnh và tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động kinh doanh một cách tốt nhất và cuối cùng là đáp ứng nhu cầu quản lí của nhà nước theo đúng trình tự quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

MC: Được biết, Tổ soạn thảo đã tham khảo, sử dụng rất nhiều các mô hình từ các quốc gia lân cận như Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản – những quốc gia có hạ tầng thương mại và xu hướng tiêu dùng của người dân có những nét tương đồng nhất định với Việt Nam, đồng thời chỉnh sửa sao cho phù hợp nhất với thị trường Việt Nam. Xin bà chia sẻ một số điểm đáng lưu ý đã tham khảo từ phía bạn để áp dụng cho chúng ta là gì?

Bà Lê Việt Nga – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương):

Như chúng ta đã biết, Việt Nam đã ký 17 FTA và 15 FTA đã có hiệu lực, chính vì vậy đã thu hút được rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, trong đó có lĩnh vực bán lẻ. Các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư nhiều vào Việt Nam trong lĩnh vực bán lẻ phần lớn là các nhà đầu tư của châu Á như Central Retail đến từ Thái Lan, hệ thống Lotte đến từ Hàn Quốc hay AEON đến từ Nhật Bản và một số hệ thống khác nữa.

Chúng tôi thấy rằng, tập quán mua sắm của người châu Á khá là giống nhau. Trước đây người tiêu dùng đều mua sắm ở chợ truyền thống, dần dần nâng lên các cửa hàng tạp hóa và từ cửa hàng tạp hóa nâng lên thành các cửa hàng chuỗi.

Chúng tôi cũng nghiên cứu kinh nghiệm của các nước hiện nay cũng đang tập trung chuyển từ các cửa hàng tạp hóa truyền thống trở thành các cửa hàng tham gia vào chuỗi cửa hàng tiện lợi rồi mở rộng thu hút đầu tư nước ngoài đối với các đại siêu thị, siêu thị, các trung tâm thương mại lớn tốn rất nhiều vốn với công nghệ quản lý hiện đại.

Chúng tôi cũng nhận thấy rằng việc hài hòa tiêu chuẩn bán lẻ Việt Nam với các tiêu chuẩn bán lẻ của các nước trong khu vực và trên thế giới là rất cần thiết để Việt Nam thu hút được nhiều nguồn lực hơn nữa.

Trong lĩnh vực bán lẻ, hiện đại hóa, văn minh hóa nền thương mại trong nước, nhưng vẫn phải tuân thủ Nghị quyết của Đảng, các kết luận của Đảng để làm sao các dịch vụ bán lẻ trong nước phải hỗ trợ cho nền sản xuất trong nước và đồng thời hỗ trợ cho người tiêu dùng được hưởng những dịch vụ tốt nhất, bảo đảm cả vấn đề an sinh xã hội.

Trên cơ sở đó, chúng tôi đã tham khảo rất nhiều và vẫn còn phải tham khảo, thừa kế lại những gì rất ưu việt của Quyết định 1371 đã có hiệu lực suốt 18 năm nay. Từ đó có các giải pháp giúp cho trung tâm thương mại, siêu thị vẫn tiếp tục tăng trưởng 2 con số. Đến nay đã có hơn 200 trung tâm thương mại, hơn 1200 siêu thị và đặc biệt là chuỗi siêu thị mini hoạt động theo nhiều phương thức giống như là cửa hàng tiện lợi (vì chúng ta chưa có tiêu chuẩn cửa hàng tiện lợi) cũng đang ngày càng bùng nổ. Số lượng cửa hàng tiện lợi ở Thành phố Hồ Chí Minh chiếm đến 70% các cửa hàng tiện lợi trên toàn quốc.

Những hệ thống bán hàng này phát triển rất nhanh và được rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài quan tâm chuyển nhượng. Từ đó, tạo ra một nét văn hóa, dịch vụ thương mại rất văn minh, hiện đại, hấp dẫn thế giới trẻ, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân.

Chúng tôi đã căn cứ, tham khảo những tiêu chí nằm trong các luật, văn bản quy phạm pháp luật và trong cả hệ thống tiêu chuẩn quốc gia của các nước để xây dựng ra được dự thảo Thông tư.

Còn về vấn đề khoảng cách 500m gây nhiều tranh cãi, chúng tôi cũng tham khảo các nước trong khu vực. Có nước đưa ra khoảng cách đo bằng mét, kilomet, có những nước họ đo bằng thời gian và cũng có quốc gia họ cũng ghi rất là chung chung là ở trong một khu dân cư nào đấy, hay là ở trong một trường nào đấy, hay là ở trong một trạm xăng cụ thể…

Trên cơ sở đó, nếu như có những phản biện rất mạnh mẽ từ phía cộng đồng doanh nghiệp, chúng tôi cũng sẽ tiếp thu để chọn ra những từ ngữ nào dễ hiểu nhất đối với người tiêu dùng trong nước để người tiêu dùng không còn cảm thấy là ngoài 500 m là không được tiếp cận, không được mua. Hay phải ghi hẳn luôn là ở trong những khu dân cư hoặc ở trong những khu vực mua sắm để dễ hiểu.

Hoặc những tiêu chí khác có thể gây những sự khó hiểu như các dịch vụ được phép cho thêm. Với góc nhìn của Vụ thị trường trong nước, chúng tôi thấy rằng đây là một ưu ái cho các hệ thống phân phối hiện đại được mở những dịch vụ này. Ví dụ như chúng ta có thể thấy trong các trung tâm thương mại đều được mở rạp chiếu phim, trong khi chợ truyền thống thì không được như vậy. Nhờ rạp chiếu phim và những dịch vụ vui chơi giải trí khác nên đã thu hút được rất nhiều giới trẻ đến để vui chơi, giải trí và mua sắm.

Làm thế nào thu hút được người tiêu dùng tốt hơn cho những hệ thống phân phối hiện đại để họ đầu tư nhiều hơn vào lĩnh vực tốn rất nhiều vốn trên? Chúng tôi nghĩ rằng về mặt nguyên tắc, nên học tập những tiêu chí của nước ngoài nhưng phải phù hợp với pháp luật Việt Nam.

Theo đó, không được phát sinh điều kiện kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam nhưng đồng thời cũng phải làm thế nào để quản lý được cạnh tranh giữa hệ thống phân phối hiện đại với hệ thống phân phối truyền thống, giữa các hệ thống phân phối có quy mô lớn với những hệ thống phân phối quy mô nhỏ, bảo vệ được quyền lợi của người tiêu dùng.

Những quy định về cửa hàng phải có bãi đậu xe, hay khoảng cách cửa hàng tiện lợi phải gần với các khu dân cư; các trung tâm thương mại ở phạm vi ngoại thành… đã được các nước áp dụng ra sao trong thực tế, thưa bà?

Bà Trịnh Thị Thanh Thủy – Chuyên gia kinh tế:

Đối với các doanh nghiệp của nước ngoài, của các quốc gia xung quanh chúng ta, họ đã phát triển các hệ thống trung tâm thương mại, siêu thị từ rất lâu, cho nên có thể là những quy định của họ từ trước đây giờ cũng không phù hợp vận dụng ở Việt Nam. Vì hệ thống giao thông của họ khác Việt Nam, quy hoạch đô thị họ khác mình, trình độ mua sắm, tập quán của họ cũng khác Việt Nam.

Thế nên để học được kinh nghiệm một cách cụ thể là có bãi đỗ xe hay không, rồi bãi đỗ lại phải chứa được bao nhiêu xe, bãi đỗ xe có thu tiền hay không... cũng cần phải xem xét.

Theo các tài liệu cũng như khi chúng tôi đi nghiên cứu, khảo sát thực tế thấy rằng, hầu hết các trung tâm thương mại và siêu thị quy mô lớn tại nhiều nước họ đều có chỗ đỗ xe và thường đặt ở ngoại vi thành phố. Họ đã có quy hoạch đầy đủ các tiện ích xung quanh với chi phí rất rẻ và theo chuỗi hệ thống phù hợp với yêu cầu của thị trường, của thành phố đó được quy định theo pháp luật của nước họ.

Bà Trịnh Thị Thanh Thuỷ (ngoài cùng bên trái)

Hay câu chuyện học hỏi kinh nghiệm về quản lý, tôi lấy ví dụ như quản lý về chất lượng, đặc biệt là quản lý về nguồn gốc, xuất xứ, truy xuất nguồn gốc của hàng hóa trong các cửa hàng là về chất lượng, về giá cả thì các quy định đó là có và đến bây giờ nó vẫn là những quy định hiện hành tại các nước. Đây cũng là những cái rất đáng để chúng ta học hỏi trong quá trình sau này, có thể đưa vào trong các nội dung trong văn bản của mình.

Tuy nhiên, cái chúng ta đang đề cập đến là hạ tầng cho thương mại offline. Theo đó, trong quá trình soạn thảo của Bộ Công Thương cũng cần chuẩn bị cho hạ tầng của thương mại điện tử để có thể đưa vào định hướng, quản lý và không thể tách rời giữa hạ tầng online và offline.

Ví dụ như các siêu thị, trung tâm thương mại, mình chỉ đang đề cập đến hạ tầng phục vụ cho offline mà không đề cập đến quản lý cho hạ tầng, phát triển online thương mại điện tử, bán hàng qua điện thoại dựa trên các mặt hàng trên các trang web đang là một câu hỏi mà chúng ta cũng cân nhắc thêm trong quá trình hoàn thiện các dự thảo báo cáo về quy định cho các hạ tầng thương mại lần này.

MC: Là một trong những chuyên gia đã có rất nhiều kinh nghiệm trong việc nghiên cứu chính sách về thương mại, xin bà chia sẻ những kinh nghiệm của quốc tế trong việc phát triển hạ tầng thương mại?

Bà Trịnh Thị Thanh Thủy – Chuyên gia kinh tế:

Nói về kinh nghiệm quốc tế thì đúng như ban đầu Tiến sĩ Lê Việt Nga có nói, mỗi một quốc gia khác nhau, với trình độ phát triển kinh tế xã hội khác nhau, điều kiện và trình độ mua sắm tiêu dùng khác nhau thì người ta sẽ có phương thức bán lẻ khác nhau, qua đó đòi hỏi Nhà nước sẽ có những quy định cụ thể khác nhau đối với việc phát triển hạ tầng thương mại.

Nhìn ra các nước xung quanh, qua nghiên cứu các tài liệu, hầu hết các quốc gia có hệ thống bán lẻ phát triển đều có các quy định sớm, mỗi quy định họ luôn xác định được mục tiêu của chính sách là gì?

Ví dụ Nhật Bản, hệ thống thương mại bán lẻ rất phát triển, họ có những thời kỳ có những quy định về phát triển hạ tầng để bảo hộ cho sản xuất và thị trường trong nước.

Hay như Thái Lan có những thời kỳ họ mở cửa thị trường, khi đó họ thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bán lẻ, khi các nhà bán lẻ nước ngoài vào thị trường và phát triển quá nóng, họ nhận ra cần có những quy định bảo vệ các nhà bán lẻ trong nước và với Trung Quốc cũng vậy. Với mỗi quốc gia có những bài học rất hay, phù hợp với điều kiện đất nước của họ.

Trong quá trình chúng ta soạn thảo và ban hành các quy định, ngoài việc phù hợp với điều kiện của nước mình thì còn phải phù hợp với ngành, lĩnh vực. Điều này tôi cho rằng rất cần thiết và cần gắn với thực tiễn.

Trong bối cảnh dịch Covid -19 bùng phát, thực hiện chương trình chuyển đổi số quốc gia, thương mại điện tử phát triển rất mạnh mẽ, như vậy bán lẻ trên nền tảng online cũng gọi là thương mại hiện đại và đang dần dần tăng trưởng cùng với sự tăng trưởng của các loại hình offline, trung tâm thương mại, siêu thị…

Vậy câu chuyện đặt ra, các cửa hàng, siêu thị, trung tâm thương mại ngoài offline họ kinh doanh online cần điều kiện gì. Nhìn ra thế giới, họ cũng phát triển trước chúng ta, chúng ta học được bài học gì?

Vậy hạ tầng offline kết hợp như thế nào với hạ tầng online để hình thành một hệ sinh thái cho bán lẻ, cần quy định như thế nào? Hiện nay chúng ta đang lấy ý kiến của dư luận cho vấn đề này, nhưng cũng phải nhìn nhận, đến nay trình độ kinh tế xã hội nâng lên, trình độ mua sắm, nhận thức của toàn xã hội cũng được nâng lên, nền tảng truyền thông về online cũng rất phát triển. Theo đó, chúng ta cũng sẽ thấy các vấn đề phản biện xã hội, phản biện chính sách với nhiều ý kiến khác nhau.

Tuy nhiên, đúng là tinh thần của Tổ soạn thảo là rất cầu thị. Cũng như hôm nay, chúng ta đang bàn câu chuyện này để tiếp thu hoàn thiện, để mỗi ý kiến phản biện đứng trên góc độ khác nhau nhưng chúng ta không phản bác, mà tập hợp nghiên cứu một cách có căn cứ, có khoa học để hoàn thiện việc đáp ứng mục đích quản lý, trong câu chuyện để phát triển hạ tầng, chứ không phải để hạn chế kinh doanh và cũng không phải để ngăn cản các nhà đầu tư vào lĩnh vực bán lẻ.

MC: Với những nỗ lực của doanh nghiệp trong việc đầu tư như bà vừa nói, liệu rằng các quy định trong Dự thảo thông tư của Bộ Công Thương có gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp bán lẻ hay không?

Bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp Các nhà bán lẻ Việt Nam:

Trong bối cảnh nhu cầu phát triển hạ tầng thương mại văn minh, hiện đại, tôi cho rằng, việc Bộ Công Thương thực hiện dự thảo thông tư và tổ chức lấy ý kiến nhiều bên là rất tích cực.

Chúng tôi đồng tình với một số điểm mà dự thảo đưa ra. Thực tế, chúng ta phải nhận thức rằng, khi một văn bản trước đã lỗi thời thì cần có văn bản mới thay thế để đáp ứng được đòi hỏi trong giai đoạn phát triển mới. Tuy vậy, cần làm thế nào để có sức thuyết phục, các tiêu chí đưa ra đều phải tiên tiến để vừa dễ quản lý cũng như vừa để doanh nghiệp dễ thực hiện.

Tuy nhiên, bất cứ quy định về hoạt động hoạt động nào cũng hướng tới thuận lợi, tạo điều kiện tốt nhất cho doanh nghiệp, song cần nằm trong khuôn khổ.

Về quy định dự thảo đưa ra đó là: “Đối tượng phục vụ chủ yếu là khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m” theo tôi, Bộ Công Thương cần nói rõ, cụ thể để tránh nhiều ý kiến trái chiều, tiêu cực.

Thực tế, chúng tôi nhìn nhận, việc đưa ra quy định 500m mục tiêu của Bộ Công Thương là sẽ có những quy định phù hợp cho sự phát triển tổng thể của mạng lưới bán lẻ, chứ không phải khách mua hàng ở xa 500m là không được mua hàng, đây là suy nghĩ tiêu cực.

Hiện Hiệp hội chúng tôi cũng đang lấy ý kiến của các đơn vị thành viên để góp ý cho Bộ Công Thương có văn bản quản lý tốt nhất, phù hợp nhất với bối cảnh phát triển của hệ thống bán lẻ của Việt Nam.

Đối với các doanh nghiệp thuộc hiệp hội, thời gian qua, để nâng cao sức cạnh tranh cũng như phục vụ tốt nhất nhu cầu của khách hàng, doanh nghiệp đã có đổi mới như thế nào về việc đa dạng hóa các mô hình kinh doanh (từ trung tâm thương mại, đại siêu thị, siêu thị, cửa hàng tiện lợi)… Đồng thời, có những đầu tư ra sao về các tiện ích như nơi gửi xe, khu vui chơi, đa dạng mã hàng hóa… để phục vụ tốt nhất cho người tiêu dùng?

Bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp Các nhà bán lẻ Việt Nam:

Để hệ thống siêu thị phát triển, tồn tại, cạnh tranh, doanh nghiệp phải đầu tư rất nhiều, ngay khi mở cửa phải tìm hiểu nhiều tiêu chí để xây dựng mô hình, cách thức bán hàng.

Bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam (giữa)

Riêng đối với hệ thống liên doanh, liên kết với nước ngoài lại càng đòi hỏi nhiều tiêu chí đặt ra, để khi mở ra không bị sai về địa điểm, quy mô hàng hoá… ảnh hưởng đến phát triển và không đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Thời gian qua, hệ thống trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi được đầu tư quy mô, hiện đại văn minh, kinh doanh phù hợp với khu dân cư, đặc điểm phát triển của doanh nghiệp.

Mỗi một hệ thống đều đặt tiêu chí hàng đầu đó là để khi một khách hàng đến siêu thị không bị bất tiện một điều gì, ngay từ việc có thêm điểm vui chơi, trông giữ xe miễn phí…

MC: Là một doanh nghiệp đang sở hữu chuỗi trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng bán lẻ rộng khắp trên cả nước, Central Retail đã triển khai những giải pháp gì nhằm phục vụ tốt nhất cho người tiêu dùng, trong đó có cả các yếu tố như bãi đậu xe, vị trí đặt cửa hàng hoặc có khu vực vui chơi giải trí cho trẻ em, khu ăn uống cho gia đình…?

Bà Phạm Thị Thùy Linh, Giám đốc Đối ngoại và Đầu tư miền Bắc, Tập đoàn Central Retail

Bà Phạm Thị Thùy Linh, Giám đốc Đối ngoại và Đầu tư miền Bắc, Tập đoàn Central Retail:

Tập Central Retails đang kinh doanh tại 41 cửa hàng trên toàn quốc, cung cấp việc làm cho 15.000 đối tượng lao động, đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân Việt Nam dựa trên những nghiên cứu mà doanh nghiệp và Tập đoàn đã hoạt động hơn 70 năm tại nước ngoài và 10 năm tại thị trường Việt Nam. Hiện nay chúng tôi vận hành đa dạng các mảng kinh doanh trong đó có 3 mảng chủ yếu:

Mảng thứ nhất là liên quan đến lĩnh vực thực phẩm, hoạt động theo 3 mô hình: đại siêu thị, siêu thị nội thành tập trung tại TP.Hồ Chí Minh, Hà Nội, siêu thị ngoại thành.

Mảng thứ hai là phi thực phẩm với hơn 230 cửa hàng với 3 mô hình: điện tử, thiết bị gia đình, giải trí và thể thao, phong cách sống.

Mảng thứ ba là bất động sản thương mại với 40 trung tâm mua sắm tại Việt Nam. Các mảng đầu tiên về mô hình kinh doanh, chúng tôi luôn tìm đến những mô hình phù hợp với thị hiếu người Việt Nam từ thành thị tới nông thôn.

Về vị trí lựa chọn mặt bằng kinh doanh: Với trung tâm thương mại thì do tính chất đặc thù của mua sắm bán lẻ về tính tiện lợi, nhanh chóng cho khách hàng, chúng tôi luôn ưu tiên lựa chọn những mặt bằng ở vị trí dễ nhìn, dễ tìm dễ thấy như ngã ba, ngã tư, trục đường lớn…

Về bãi đỗ xe là điểm chúng tôi nghiên cứu rất kĩ vì đây là điểm quyết định lớn đến sự thành công, khi nghiên cứu dự án và xây dựng thiết kế, Tập đoàn chúng tôi luôn dành những vị trí phù hợp nhất tùy theo tỉ lệ quy mô của Trung tâm thương mại mà chúng tôi định mở.

Về tiện ích với khách hàng, đây là ưu tiên số 1, luôn được xây dựng theo quy mô đạt tiêu chuẩn cung cấp đa dạng dịch vụ, trong các Trung tâm thương mại luôn kết hợp quy mô đại siêu thị. Bên cạnh đó chúng tôi kết hợp với sân chơi cho trẻ em trong Trung tâm thương mại với mục tiêu hướng tới sự vui chơi, giáo dục định hướng cho trẻ em…

Ngoài ra, chúng tôi tập trung cả những cửa hàng ăn uống, như Pizza hut, Highland - những thương hiệu quốc tế nổi tiếng đồng thời còn luôn tập trung những thương hiệu khác ở Việt Nam để phù hợp với nhu cầu mua sắm, ăn uống ở từng địa phương.

Chúng tôi tin tưởng mô hình kinh doanh đa dạng này sẽ mang lại nhiều trải nghiệm thú vị, tiện ích đến người dân địa phương và đặc biệt điều này sẽ giúp thúc đẩy phát triển kinh tế khu vực.

Có thể nói, những chi tiết đang được dư luận quan tâm thời gian qua của dự thảo Thông tư như các cửa hàng tiện lợi phải có nơi trông giữ xe, chỗ gửi đồ… siêu thị hạng I và II phải có dịch vụ ăn uống, giải trí; trung tâm thương mại phải có khu vực dành cho hoạt động vui chơi giải trí… đều để phục vụ tốt nhất cho nhu cầu của người dân. Bà bình luận gì về những điểm này?

Bà Trịnh Thị Thanh Thủy – Chuyên gia kinh tế:

Tôi xin được nói thêm về quy định biển hiệu của các cửa hàng, để đánh giá cần đứng trên quan điểm của người tiêu dùng, của chủ thể kinh doanh, của nhà quản lý và của toàn xã hội. Theo đó đòi hỏi cần xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với thực tiễn, nhưng cũng phải có tính dự báo và mang tính ổn định tương đối. Những vấn đề này phải đưa vào trong quá trình xây dựng, lấy ý kiến.

Bà Trịnh Thị Thanh Thủy – Chuyên gia kinh tế

Thực tế cho thấy, việc đặt tên là siêu thị mini, trung tâm thương mại hay cửa hàng tiện lợi, và các cửa hàng hiện nay như cửa hàng sạch, cửa hàng thực phẩm hữu cơ… giúp người tiêu dùng nhận biết được bằng hình ảnh rõ ràng hơn, như đến cửa hàng thực phẩm sạch thì sẽ mua đồ sạch, đến trung tâm thương mại thì có thể mua sắm… Hiện chúng ta vẫn đang trong quá trình điều chỉnh, làm sao để có các quy định phù hợp nhất sẽ tiếp tục điều chỉnh.

Còn lại các quy định, quan điểm của tôi là chúng ta nên định hướng kinh doanh các loại hình hàng hoá theo quy định của pháp luật, đảm bảo chất lượng, giá cả, nguồn gốc xuất xứ, đây là những cái quan trọng nhất.

Trong quá trình sau này về mặt thuật ngữ, cần làm rõ hơn, minh bạch hơn để người dân hiểu rõ là không phải quy định cấm mà chỉ là khuyến cáo. Còn lại tuỳ vào tính tự chủ của chủ thể kinh doanh, chủ cơ sở đó sẽ quyết định có dịch vụ gì mang lại lợi ích kinh tế cho người ta hay không...

MC: Một vấn đề khác cũng được dư luận đặt câu hỏi chính là tiêu chí: “Biển hiệu phải ghi bằng tiếng Việt Nam là siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng outlet, trung tâm outlet trước tên thương mại hoặc tên riêng do thương nhân tự đặt”… Vậy bà có lý giải gì về quy định này?

Bà Lê Việt Nga – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương):

Với yếu tố này chúng tôi hoàn toàn tuân thủ theo Luật Doanh nghiệp, trong đó có những điều khoản quy định rất rõ về việc ghi tên, biển hiệu... Điều này là hoàn toàn phù hợp.

Thêm nữa chúng tôi cũng khẳng định rằng Tổ soạn thảo dự thảo thông tư cũng đang hết sức lắng nghe đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp cũng như của người tiêu dùng và các chuyên gia, các cơ quan quản lý nhà nước khác về việc chúng ta có nên Việt hóa một số tên gọi đặc thù của loại hình hạ tầng thương mại hay không?

Ví dụ như Bộ Công Thương cũng đang phải tạm sử dụng từ logistics để xây dựng chiến lược phát triển quốc gia về logistics. Đây là một từ tiếng Anh nhưng thể hiện được đúng những chức năng và hài hòa với các cái tiêu chuẩn quốc tế. Thêm vào đây nữa, outlet cũng là một cụm từ mà nếu Việt hóa ra thì chúng tôi rất mong là các nhà ngôn ngữ học hay cộng đồng doanh nghiệp cũng sẽ gợi ý cho Bộ Công Thương có từ nào hay hơn và bao quát hơn để thay thế được từ outlet không?

Hiện chúng tôi cũng gặp rất nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam cũng đề xuất muốn đầu tư "platform" và "depot" tại Việt Nam thì được gọi tên tiếng Việt là gì?

Bộ Công Thương hết sức lắng nghe để điều chỉnh những ý kiến tại các văn bản quy phạm pháp luật. Mục tiêu của chúng tôi là làm sao để phục vụ tốt nhất cho các doanh nghiệp, cho ngành bán lẻ phát triển một cách lành mạnh và nhanh chóng đạt được các mục tiêu phát triển hạ tầng thương mại trong nước theo hướng văn minh, hiện đại và hài hòa với các tiêu chuẩn của thế giới. Đồng thời, hài hòa với việc tiếp tục phát triển những kênh thương mại truyền thống như chợ hay các cửa hàng tạp hóa mà vẫn tạo điều kiện cho người dân có được sinh kế của mình.

MC: Được biết, dự thảo đã nhận được rất nhiều ý kiến góp ý của các đơn vị, các chuyên gia… Trong đó quy định về cửa hàng tiện lợi được quan tâm. Đặc biệt, dư luận băn khoăn về mục 6, điều 5, Chương III quy định về tiêu chí cửa hàng tiện lợi, cửa hàng tiện lợi, trung tâm outlet: “Đối tượng phục vụ chủ yếu là khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m”. Xin bà giải thích rõ hơn về tiêu chí này?

Bà Lê Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công Thương:

Như Vụ Thị trường trong nước chúng tôi đã chia sẻ rất nhiều với các chuyên gia cũng như các phương tiện thông tin đại chúng: Chúng tôi đưa ra thông số cửa hàng tiện lợi chủ yếu phục vụ trong bán kính 500 m chỉ nhằm làm rõ hơn tính tiện lợi của các cửa hàng này.

Đó là nhằm giúp người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận cửa hàng đó thì cửa hàng không được xa quá mà phải nằm trong bán kính 500 m trở xuống và người tiêu dùng có thể chỉ cần đi bộ thôi cũng đã tới được cửa hàng. Cửa hàng này cũng có những tiêu chí về mở rộng thời gian để người tiêu dùng có thể tới tiếp cận được dễ dàng, đó là được phép hoạt động 24/24 giờ. Đây là những điều mà những hệ thống như siêu thị, chợ truyền thống hay là các loại hình hạ tầng thương mại khác không có được quyền lợi như thế này.

Thêm vào đó, chúng tôi cũng quy định là họ được mở rộng phạm vi kinh doanh, không chỉ kinh doanh hàng hóa mà còn được kinh doanh một số những dịch vụ thiết yếu. Ví dụ như đóng tiền điện, đóng tiền điện thoại hay đóng tiền bảo hiểm… và được kinh doanh cả những sản phẩm dược phẩm không kê đơn.

Nghĩa là chúng tôi tạo ra những tiêu chí để phát triển chuỗi cửa hàng tiện lợi là một trong những loại hạ tầng thương mại mà Bộ Công Thương nhận thức phù hợp với điều kiện Việt Nam và là một trong những định hướng của Bộ Công Thương trong thời gian tới.

Riêng hạ tầng thương mại của những đại siêu thị hay các trung tâm thương mại lớn thì việc người dân được trải nghiệm rất nhiều những dịch vụ tiện ích và giải trí khác cũng là điều được cân nhắc đến.

Tuy nhiên, việc mua sắm hàng hóa thiết yếu hàng ngày thì vẫn cần các chuỗi cửa hàng tiện lợi để người dân đỡ tốn thời gian đi mua sắm. Thêm vào đó nữa, tập quán tiêu dùng ở người Việt Nam là tìm kiếm các loại hình hạ tầng thương mại mà ở gần nhà cũng đang phát triển rất mạnh, đặc biệt là với nhóm cửa hàng tạp hóa hiện nay thì vẫn đang được yêu thích.

Kinh nghiệm của Thái Lan cho thấy, hiện nay, họ cũng đang hỗ trợ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ kinh doanh được nâng cấp từ cửa hàng bách hóa, cửa hàng tạp hóa của mình lên thành chuỗi cửa hàng tiện lợi để nhằm chuẩn hóa các hoạt động kinh doanh theo hướng văn minh hiện đại. Đồng thời có được hàng hóa nguồn gốc xuất xứ, được cung cấp từ các nhà cung cấp theo chuỗi để bảo đảm an toàn thực phẩm. Nâng cao được dịch vụ cung cấp cho người dân theo hướng văn minh, hiện đại và hàng hóa luôn rõ nguồn gốc, xuất xứ, có giá cả cạnh tranh. Đó là mục tiêu của chúng tôi khi nói về khoảng cách 500 m.

Cũng xin nói thêm là rất nhiều quốc gia họ cũng có quy định riêng đối với cửa hàng tiện lợi. Ví dụ như Trung Quốc thì họ cũng nói rất rõ là cửa hàng tiện lợi là nơi người tiêu dùng có thể đi bộ 5 phút là có thể tiếp cận được.

MC: Như bà Hậu vừa chia sẻ, thị trường bán lẻ Việt Nam những năm gần đây đã phát triển rất nhanh chóng và sự phát triển đó khiến các văn bản quy phạm pháp luật về hạ tầng thương mại trước đây đã không còn theo kịp đòi hỏi của thị trường, đòi hỏi phải có một văn bản mới.

Tuy nhiên, khi xây dựng một văn bản quy phạm pháp luật mới thì điều doanh nghiệp lo ngại nhất chính là phát sinh thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh. Vậy Thông tư này có gây phát sinh thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh cho doanh nghiệp hay không, thưa bà?

Bà Lê Việt Nga – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương):

Như chúng ta đã biết, Quyết định 1371/2004/QĐ-BTM về Quy chế Siêu thị, Trung tâm thương mại do Bộ trưởng Bộ Thương mại được ban hành năm 2004 khi Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật chưa ra đời thế. Chính vì vậy, chức năng của văn bản đó là một văn bản quy phạm pháp luật tại thời điểm đó của Bộ Thương mại điều chỉnh các hành vi trong lĩnh vực kinh doanh siêu thị và trung tâm thương mại.

Cho đến nay thì những tiêu chí trong đó vẫn còn đang được vận dụng vào rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Ví dụ như là trong Nghị định 98 về xử phạt hành chính năm 2020 đã có những nội dung liên quan đến việc tuân thủ những quy định tại Quyết định 1371. Hay những quy định về siêu thị, trung tâm thương mại cũng còn được dẫn chiếu cả trong những văn bản nhằm đẩy mạnh phát triển hạ tầng thương mại trong chương trình nông thôn mới..

Tuy nhiên, chúng tôi cũng nhận được những ý kiến lo ngại về việc những văn bản này có phát sinh thủ tục hành chính hay không thì xin thông báo là việc xây dựng thông tư hiện nay là đang nằm dưới Luật ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và thông tư không bao giờ được phép phát sinh thủ tục hành chính hay là điều kiện kinh doanh. Đây là điều mà Bộ Công Thương giao cho tổ soạn thảo của Vụ Thị trường trong nước phải hết sức quan tâm để khẳng định rằng, mục tiêu ban hành nhằm tạo căn cứ để cho các cơ quan quản lý địa phương làm những chương trình để phát triển được hạ tầng thương mại hiện đại, quy hoạch việc sử dụng đất một cách hợp lý, hiệu quả nhưng không được phát sinh thủ tục hành chính trong thông tư này.

Và rõ ràng bạn đọc hay là tất cả những chuyên gia hay là những người có liên quan đến việc điều chỉnh của thông tư này có thể nhìn thấy rõ ràng rằng thông tư này không phát sinh bất kể một thủ tục hành chính nào. Còn vấn đề về việc tiếp tục hoàn thiện văn bản này sao cho minh bạch, rõ ràng, không có sự hiểu nhầm câu chữ thành điều kiện kinh doanh thì tổ soạn thảo đang hết sức lắng nghe và tổng hợp lại để báo cáo lên lãnh đạo Bộ.

Chúng tôi đã xây dựng xong một dự thảo văn bản giúp cho địa phương nắm chắc được, định danh được thế nào là hạ tầng thương mại hiện đại. Ví dụ thế nào là siêu thị? thế nào là cửa hàng thiện lợi? thế nào là outlet? thế nào là trung tâm thương mại? Tuy nhiên, hoàn toàn không có một bất kể một thủ tục hành chính hay điều kiện kinh doanh bắt buộc nào. Đây là mục tiêu của văn bản mà chúng tôi được giao để nghiên cứu và chúng tôi cũng phải còn tiếp tục lắng nghe. Bởi qua những nghiên cứu của các nước trên thế giới thì chúng tôi cũng nhận thấy rằng việc ban hành các tiêu chí về các loại hình hạ tầng thương mại ở các quốc gia khác nhau là khác nhau, kể cả về việc định danh cũng như là các tiêu chí để định danh từng loại hạ tầng thương mại và phân loại các loại hình hạ tầng thương mại cũng rất khác nhau.

Ví dụ ở Hàn Quốc hay là Malaysia thì đưa vào trong các luật, văn bản luật về phân phối hàng hóa. Tuy nhiên, một số nước khác thì lại chỉ đưa vào tiêu chuẩn quốc gia của mình.

Đây là những kinh nghiệm của các nước mà chúng tôi đang hết sức lắng nghe để có thể tham mưu được lãnh đạo Bộ nên ban hành văn bản theo thể thức nào. Còn việc xây dựng một văn bản để làm rõ những tiêu chí đối với các loại hình hạ tầng thương mại hiện đại là hết sức cần thiết để tạo ra sự minh bạch trong thị trường trong nước cũng như là làm căn cứ để xây dựng những cơ chế, chính sách phát triển được các loại hình hạ tầng thương mại này theo ưu đãi. Vì hiện nay Chính phủ Việt Nam đang coi những loại hình hạ tầng thương mại hiện đại là ưu đãi đầu tư, phải được hết sức quan tâm để đạt được mục tiêu nâng cao tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng qua những hệ thống này đến năm 2030 - 2045.

Như vậy, trong vòng 15 năm tới, chúng tôi nghĩ rằng những loại hình hạ tầng thương mại hiện đại đã được nêu rất rõ trong chiến lược phát triển thương mại trong nước đến năm 2030 như là trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng tiện lợi, các cửa hàng bán hàng tại kho thì chắc chắn là sẽ được ưu tiên, ưu đãi và không hề tạo ra rào cản nào, kể cả vô hình và hữu hình để làm chậm tốc độ phát triển theo mong muốn của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Tôi cũng biết rằng rất nhiều điều kiện kinh doanh đã không còn có hiệu lực và hoàn toàn lạc hậu so với thực tế. Ví dụ, chúng tôi không còn quy định việc các siêu thị, trung tâm thương mại phải đăng ký nội quy với Sở Thương mại (nay là Sở Công Thương) hoặc chúng tôi mở rộng diện chủ đầu tư, chủ của doanh nghiệp. Tức là không chỉ doanh nghiệp mà hợp tác xã hoặc hộ kinh doanh cũng được phép kinh doanh siêu thị, trung tâm thương mại và các loại hình hạ tầng thương mại hiện đại mới phát sinh, mới du nhập vào Việt Nam như là siêu thị mini hay là cửa hàng tiện lợi... Tức là rất nhiều rào cản kinh doanh không còn phù hợp của Quyết định 1371 đã được loại bỏ bớt.

MC: Thị trường bán lẻ Việt Nam được đánh giá là có sức hấp dẫn và tiềm năng rất lớn nhờ quy mô dân số trẻ, thu nhập đầu người đang tăng lên... Điều này một phần giúp Việt Nam thu hút được nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực này, phần khác cũng đòi hỏi các văn bản pháp quy phải được ban hành kịp thời để theo kịp sự phát triển của thị trường. Vậy bà đánh giá gì về nỗ lực của Bộ Công Thương trong việc xây dựng và lấy ý kiến công khai để ban hành một thông tư về hạ tầng thương mại trong bối cảnh hiện nay?

Bà Trịnh Thị Thanh Thủy – Chuyên gia kinh tế:

Những năm gần đây, trong tiến trình phát triển kinh tế xã hội, nhu cầu của người dân và nhu cầu sản xuất tiêu dùng tăng lên rất cao, đời sống dân cư cũng được nâng lên, tất yếu dẫn đến nhu cầu của thị trường bán lẻ cũng liên tục tăng lên hàng năm với mức tăng trưởng 2 con số. Trong mọi biến động, cả về dịch bệnh, thiên tai, nhu cầu sản xuất và nhu cầu đời sống vẫn tiếp tục tăng lên, góp phần làm cho thị trường bán lẻ tăng trưởng nhanh chóng.

Bà Trịnh Thị Thanh Thủy – Chuyên gia kinh tế

Trong tiến trình hội nhập, năm 2009, theo cam kết của Tổ chức thương mại thế giới, Việt Nam mở cửa thị trường dịch vụ bán lẻ, bởi vậy cho nên đã thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà bán lẻ, tập đoàn lớn trên thế giới. Điều này đã làm thay đổi diện mạo thị trường bán lẻ của Việt Nam.

Đà phát triển như vậy đã tạo ra sức lan toả từ các tập đoàn bán lẻ nước ngoài, cũng như làm cho thị trường bán lẻ với sự tham gia của các chủ thể của người Việt Nam cũng có sự phát triển mạnh mẽ.

Nhất là những năm gần đây, các tập đoàn lớn đầu tư vào Việt Nam trên nền tảng của hệ thống kết cấu hạ tầng hiện đại cũng tăng trưởng, bên cạnh nguyên nhân về nhu cầu của thị trường cũng là nhờ môi trường kinh doanh của chúng ta ngày càng hoàn thiện, trong đó có vai trò của Bộ Công Thương. Với vai trò quản lý nhà nước trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại, nhất là thị trường nội địa.

Trong những năm vừa qua, Bộ Công Thương cũng có vai trò trong việc ban hành rất nhiều quy định, thông tư hướng dẫn theo hướng tôn trọng các quy luật kinh tế thị trường nhưng cũng tạo ra môi trường cạnh tranh minh bạch, bình đẳng giữa các nhà phân phối trong nước và nước ngoài.

Trong tiến trình phát triển như vậy, như chúng ta đều biết, mỗi quy định, mỗi chính sách ra đời cũng phải trên tinh thần kế thừa và tính định hướng cho tương lai, phù hợp với sự phát triển của thời đại. Bởi vậy, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra mạnh mẽ, các loại hình phân phối hiện đại mới ra đời đòi hỏi phải có sự quản lý, điều tiết phát triển theo hướng lành mạnh, không bị lãng phí các nguồn lực của xã hội thì cần sự định hướng điều tiết của nhà nước. Do đó sự ra đời của thông tư đang trong quá trình soạn thảo là hết sức cần thiết đối với thị trường bán lẻ hiện nay, tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các chủ thể tham gia. Nhưng cũng định hướng quản lý nhà nước cho các địa phương, làm sao để mỗi địa phương có công cụ phát triển phù hợp với hiện tại và cả tương lai, vì mỗi địa phương có đặc thù khác nhau, Sự ra đời của các văn pháp lý có tính định hướng trong việc phát triển các loại hình đảm bảo lợi ích cho toàn xã hội, cho người tiêu dùng, nhà quản lý, kinh doanh. Đây là bước rất cần thiế. Tuy nhiên các bước cụ thể như thế nào để thực hiện thì cần phải bàn bạc, nghiên cứu thêm.

MC: Bà đánh giá như thế nào về quy mô, tốc độ phát triển của thị trường bán lẻ Việt Nam những năm gần đây?

Bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam:

Bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam

Có thể nhận thấy, dù chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 hai năm qua nhưng hệ thống bán lẻ tại Việt Nam đã phát triển rất mạnh. Thời điểm hiện tại, nhiều hệ thống bản lẻ lớn đã mở rộng mạng lưới, hệ thống siêu thị để gia tăng việc chiếm lĩnh thị phần. Ngay những tháng đầu năm 2022, chúng ta đều nhận thấy, các cửa hàng tiện ích, điểm bán lẻ đều có sự tăng trưởng rất ấn tượng, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân, nhất là tại các thành phố lớn.

Các diễn giả tham gia Toạ đàm

MC: Dự thảo Thông tư quy định về phân loại và quản lý một số loại hình hạ tầng thương mại (gọi tắt là dự thảo thông tư) đang được lấy ý kiến để hoàn thiện. Vậy mục đích, quan điểm đặt ra khi xây dựng dự thảo thông tư là gì?

Bà Lê Việt Nga – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương)

Thực hiện Chiến lược “Phát triển thương mại trong nước giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2021, trong đó có mục tiêu rất lớn là đẩy tổng mức bán lẻ hàng hóa qua các kênh phân phối hiện đại tăng lên từ dưới 30% hiện nay lên đến 42% trong năm 2030, Bộ Công Thương được giao nhiệm vụ rà soát và ban hành những tiêu chí, tiêu chuẩn mới liên quan đến các loại hình hạ tầng thương mại. Trên cơ sở đó làm căn cứ cho các địa phương xây dựng được những kế hoạch, quy hoạch tổng thể và phát triển được những kênh phân phối hiện đại này với tốc độ nhanh hơn nữa so với thời gian vừa qua.

Chính vì vậy, Vụ Thị trường trong nước đã được lãnh đạo Bộ giao làm tổ trưởng của tổ soạn thảo xây dựng Thông tư thay thế Quyết định 1371 được Bộ Thương mại ban hành từ năm 2004 về quy chế thương mại đối với các trung tâm thương mại và siêu thị. Cho đến nay thì những tiêu chí đó cũng đã phát huy vai trò trong việc phát triển những hệ thống trung tâm thương mại và siêu thị trong thời gian 18 năm vừa qua. Tuy nhiên, cũng đã có những tiêu chí hoàn toàn lạc hậu so với những văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành cũng như là tình hình thực tiễn về phát triển thị trường trong nước, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển hạ tầng thương mại hiện đại.

Và chúng ta cũng thấy rằng, việc thay thế những văn bản theo khuynh hướng cải cách thủ tục hành chính cũng là một nhiệm vụ bắt buộc của các đơn vị trong ngành Công Thương. Vì vậy, trong thời gian vừa qua, chúng tôi đã xây dựng một dự thảo ở cấp Thông tư do tổ soạn thảo của Bộ Công Thương thực hiện, đăng công khai trên Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Cổng thông tin điện tử Bộ Công Thương. Đồng thời, chuyển dự thảo này đến 63 tỉnh, thành phố cũng như 63 Sở Công Thương và các hiệp hội ngành hàng có liên quan như Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam, VCCI… để lấy ý kiến rộng rãi. Cho đến nay, chúng tôi đã lấy được 70 ý kiến gửi về từ các cơ quan, đơn vị có liên quan đến dự thảo này.

Bà Lê Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công Thương

Nhằm góp phần phát triển các loại hình hạ tầng thương mại theo hướng văn minh, hiện đại, thúc đẩy lưu thông hàng hóa, phát triển kinh tế - xã hội theo định hướng của Chiến lược “Phát triển thương mại trong nước giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; đồng thời phục vụ công tác quản lý nhà nước ngành Công Thương, Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công Thương đã xây dựng và đang xin ý kiến rộng rãi Dự thảo Thông tư quy định về phân loại và quản lý một số loại hình hạ tầng thương mại. Hiện nay, dự thảo Thông tư vẫn đang trong giai đoạn lấy ý kiến lần 2 và nhận được sự quan tâm rất lớn của dư luận.

Để làm rõ hơn những vấn đề được dư luận quan tâm, cũng như lắng nghe những ý kiến góp ý của các chuyên gia, doanh nghiệp, hôm nay, Báo Công Thương tổ chức Chương trình Chính sách và Đối thoại với chủ đề: Dự thảo thông tư quy định về phân loại và quản lý một số hạ tầng thương mại: Phát triển hạ tầng thương mại văn minh, hiện đại.

Tham gia chương trình có Bà Lê Việt Nga – Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước; bà Vũ Thị Hậu - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam; bà Trịnh Thị Thanh Thủy – Chuyên gia kinh tế và bà Phạm Thị Thùy Linh, Giám đốc Đối ngoại và Đầu tư miền Bắc, Tập đoàn Central Retail.