Tìm động lực mới cho khu vực kinh tế tập thể phát triển

Thông tin trên được đưa ra tại cuộc họp báo về Hội nghị Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 Khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể và Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã năm 2019, do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức vào sáng ngày 9/10.

Phát triển cả về lượng và chất

Kinh tế tập thể bao gồm Tổ hợp tác (THT) và Hợp tác xã (HTX). Trong những năm gần đây, khu vực này phát triển cả về số lượng, chất lượng, từng bước vượt qua tình trạng yếu kém kéo dài, có nhiều tín hiệu phát triển trong tương lai. Theo số liệu thống kê của Cục Phát triển hợp tác xã (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), cả nước có 101,4 nghìn THT, tăng 587 THT so với năm 2003 và thu hút 13,4 triệu thành viên tham gia. Doanh thu bình quân của 1 THT là 408 triệu đồng, tăng 75,7%; lãi bình quân của 1 THT là 61,2 triệu đồng/năm, tăng 127,5% so với năm 2003 và tạo thu nhập bình quân của 1 lao động thường xuyên trong THT là 26 triệu đồng/năm, tăng 21% so với năm 2003.

Đối với HTX, số lượng HTX tăng theo từng năm, phát triển khá đồng đều trên khắp các vùng miền, chất lượng hoạt động được nâng lên. Đặc biệt trong 5 năm trở lại đây, từ khi có Luật HTX năm 2012, số lượng HTX thành lập mới tăng nhanh qua các năm, nếu như ở năm 2003 chỉ có 969 HTX thành lập mới thì đến năm 2018 cả nước đã có 2.521 HTX thành lập mới (tăng gấp 2,6 lần so với năm 2003). Ngoài ra, cả nước cũng có 74 liên hiệp HTX, tăng 49 liên hiệp HTX so với năm 2003.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Thành Thống – cho rằng, các HTX từng bước hoạt động đúng bản chất, ngày càng tập trung hơn vào việc hỗ trợ kinh tế hộ thành viên thông qua cung cấp các dịch vụ hoặc việc làm cho thành viên, nhất là HTX nông nghiệp. Quy mô, vốn và các lĩnh vực hoạt động của HTX được mở rộng, nhiều HTX có quy mô toàn xã, huyện. Nhiều loại hình HTX mới được thành lập như HTX môi trường, HTX trường học, HTX y tế…

Kết quả, số lượng các HTX hoạt động hiệu quả tăng rõ rệt, chiếm khoảng 57% trong tổng số HTX và tạo thu nhập ổn định cho người lao động, góp phần giải quyết công ăn việc làm, đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn.

“Điều này thể hiện tính ưu việt của Luật HTX năm 2012 so với Luật HTX năm 2003, chứng minh việc ban hành Luật Hợp tác xã 2012 và những chỉ đạo của Bộ Chính trị trong Kết luận 56-KL/TW ngày 21/02/2013 là hoàn toàn đúng đắn, qua đó khẳng định vị trí, vai trò của HTX trong tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới” – Thứ trưởng Võ Thành Thống nhấn mạnh.

Tự đổi mới và phát triển lớn mạnh

Trong thời gian gần đây, số lượng HTX nông nghiệp sản xuất theo chuỗi giá trị ngày càng gia tăng, đang dần trở thành phương thức sản xuất tối ưu để phát triển bền vững. Năm 2018, cả nước có gần 1.200 HTX tổ chức sản xuất gắn với chuỗi giá trị, áp dụng công nghệ cao, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm; nhiều HTX liên kết với các siêu thị, doanh nghiệp lớn để mở rộng thị trường tiêu thụ. Thậm chí, một số HTX còn chủ động nghiên cứu, mở rộng thị trường, không những trong nước mà còn xuất khẩu.

Mặc dù đạt kết quả đáng khích lệ, song trong thời gian qua, các HTX phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Đóng góp của khu vực này vào GDP cả nước có xu hướng giảm xuống sau 15 năm triển khai Nghị quyết, trung bình khoảng 4%.

Ông Nguyễn Văn Đoàn - Cục trưởng Cục Phát triển Hợp tác xã – cho rằng, nguyên nhân là do nhiều nơi chưa có sự quan tâm đúng mức của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương trong việc chỉ đạo, đính hướng, xây dựng cơ chế chính sách, tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho kinh tế tập thể phát triển. Công tác xây dựng cơ chế, chính sách chưa kịp thời…

Nhiều HTX, liên hiệp HTX vẫn khó khăn, năng lực nội tại còn yếu, cơ sở vật chất nghèo nàn, trình độ công nghệ lạc hậu; năng lực, trình độ cán bộ quản lý hạn chế, khó đáp ứng được nhiệm vụ sản xuất kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường…

“Đặc biệt, tâm lý e ngại đối với HTX kiểu cũ vẫn còn ảnh hưởng nặng nề trong đông đảo tầng lớp nhân dân” – ông Nguyễn Văn Đoàn nhấn mạnh thêm.

Để sớm khắc phục các yếu kém, hạn chế hiện nay, ông Nguyễn Văn Đoàn cho rằng, thời gian tới cần xây dựng và phát triển mô hình kinh tế tập thể, nòng cốt là HTX bền vững trên cơ sở tôn trọng bản chất, các giá trị và nguyên tắc HTX. Thu hút ngày càng nhiều nông dân, hộ kinh tế cá thể và tổ chức tham gia kinh tế tập thể, HTX.

Đặc biệt trong bối cảnh hội nhập càng sâu rộng như hiện nay, “HTX cần đóng vai trò tích cực, kết nối và mở rộng hợp tác, tạo điều kiện gắn kết chặt chẽ giữa kinh tế thành viên và các chủ thể khác. Ngoài ra, phải tự đổi mới và phát triển lớn mạnh để có thể đáp ứng được những yêu cầu khắt khe của nền kinh tế thị trường” – Thứ trưởng Võ Thành Thống khẳng định.

Được biết, nhằm đánh giá toàn diện mặt được, mặt hạn chế của khu vực kinh tế tập thể, từ đó rút ra những nguyên nhân, bài học kinh nghiệm; đồng thời, xác định phương hướng, biện pháp cụ thể trong những năm tiếp theo, vào ngày 14/10 tới, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ phối hợp với Liên minh HTX Việt Nam tổ chức Diễn đàn Kinh tế hợp tác, HTX và Hội nghị Tổng kết toàn quốc Nghị quyết số 13-NQ/TW. Trong đó, Hội nghị tổng kết sẽ có sự tham dự của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và được tổ chức theo hình thức trực tuyến tại Hà Nội và các đầu cầu tại 63 tỉnh, thành phố. Hội nghị sẽ thu hút khoảng 500 đại biểu với thành phần bao gồm Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo các địa phương, các cơ quan báo chí, truyền hình, truyền thông, hợp tác xã, tổ hợp tác tiêu biểu….