Phấn đấu thực hiện kiểm soát khí thải xe máy từ 2018

Về nguyên nhân Đề án vẫn chưa được triển khai thực hiện dù đã được Chính phủ phê duyệt 6 năm nay, Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết đây là vấn đề phức tạp mà cái chính là chưa có căn cứ pháp lý đủ mạnh và chưa có sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền...

Tuy nhiên, theo Cục Đăng kiểm, việc kiểm soát khí thải với xe gắn máy là cần thiết, khi mà lượng xe này vẫn đang tăng rất nhanh.

Theo thống kê của Cục CSGT, đến hết năm 2015 cả nước có 49 triệu xe cơ giới được đăng ký, trong đó xe máy hai bánh chiếm 95% (tương đương 46,5 triệu chiếc). Riêng tại Hà Nội và TPHCM, số lượng xe đăng ký đạt gần 12 triệu chiếc. Đề án do Cục Đăng kiểm đề xuất không thực hiện kiểm tra khí thải đối với xe máy trong 5 năm đầu sử dụng như kinh nghiệm của Đài Loan (TQ), Thái Lan, Ấn Độ... bởi xe còn tương đối mới, đã được kiểm tra lần đầu lúc xuất xưởng hoặc nhập khẩu và được hưởng chế độ bảo hành, bảo dưỡng của nhà sản xuất.

Cục Đăng kiểm cho biết sau khi lấy ý kiến,  đa số đều nhất trí lộ trình thực hiện trước tiên đối với các xe có dung tích xy lanh lớn từ 175 cm3 trở lên. Đây là những xe phân khối lớn, số lượng ít, không phải là phương tiện giao thông phổ biến hiện nay, chủ sử dụng đều là những người có điều kiện kinh tế.

Đối với các xe có dung tích xy lanh dưới 175 cm3 do có số lượng rất lớn nên phải có lộ trình triển khai ít nhất 5 năm (2020-2025).

Cục Đăng kiểm đưa ra 3 phương án kiểm soát khí thải với loại phương tiện này.

Phương án 1, từ ngày 1/7/2018 kiểm tra khí thải đối với xe có dung tích xy lanh từ 175 cm3 trở lên (ước tính có khoảng 15.200 xe  và việc kiểm tra sẽ được thực hiện ngay tại các Trung tâm đăng kiểm ô tô đang lưu hành, nơi có sẵn cơ sở vật chất, kỹ thuật và nguồn nhân lực được đào tạo nên hoàn toàn khả thi).

Phương án 2, chia đối tượng kiểm tra khí thải theo tuổi sử dụng xe, trước tiên, thực hiện kiểm tra khí thải đối với các xe cũ trên 15 năm sử dụng (từ 1/7/2020, khoảng 6 triệu xe); sau đó đến các xe có niên hạn 10 năm (từ 1/7/2022, khoảng 4 triệu xe), 5 năm (từ 1/7/2025, ước tính có khoảng 12 triệu xe).

Phương án 3, từ ngày 1/7/2020 kiểm tra với xe có dung tích xy lanh từ 130 cm3 trở lên; từ 1/7/2022 đối với xe có dung tích xy lanh động cơ từ 105 cm3 trở lên; từ 1/7/2025 đối với tất cả xe máy thuộc đối tượng quy định.

Với xe máy ở địa bàn các thành phố loại 1 và loại 2 còn lại, Cục Đăng kiểm đề xuất phải được kiểm tra đạt tiêu chuẩn khí thải theo lộ trình do UBND cấp tỉnh quy định. Xe máy sau khi được kiểm tra đạt tiêu chuẩn khí thải sẽ được cấp giấy chứng nhận. Xe có kết quả kiểm tra không đạt phải được bảo dưỡng, sửa chữa hoặc nâng cấp, thay thế phụ tùng và được kiểm tra lại. Xe không thực hiện kiểm tra khí thải sẽ bị xử lý vi phạm hành chính.

Phương án kiểm tra loại xe máy còn lại

Theo Đề án của Cục Đăng kiểm, việc thực hiện kiểm soát khí thải trước tiên tại 5 thành phố lớn (Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ)từ 1/7/2018.

Đầu tiên sẽ thực hiện kiểm tra xe từ 15 năm tuổi rồi đến xe 10 năm tuổi và 5 năm tuổi trở lên, thời hạn kiểm tra 2 năm một lần; phí kiểm định từ 100.000-150.000 đồng/2 năm.

Mặc dù nhìn nhận mức phí này không đáng kể so với chi phí nhiên liệu hay các loại phí, lệ phí khác. Song, Cục Đăng kiểm cũng cho rằng việc thu phí trực tiếp từ người dân có thể gây bức xúc vì người sử dụng xe máy đa số là người có thu nhập chưa cao.

Để tháo gỡ điểm này, tại Đề án trình Bộ GTVT, Cục Đăng kiểm đưa ra phương án, hỗ trợ cho việc kiểm tra khí thải từ nguồn thu thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu dựa trên số lượng xe được kiểm tra khí thải. Theo đó, có thể đưa ra cơ chế để người đưa xe đi kiểm định không phải trả tiền, cơ sở kiểm định được bồi hoàn tiền phí từ nguồn thu thuế bảo vệ môi trường đối với xăng hay nguồn kính phí được cấp theo quy định của Nhà nước.

Cục Đăng kiểm cũng đề xuất sử dụng luôn các đại lý được ủy quyền chính thức của các hãng sản xuất, lắp ráp xe máy tham gia kiểm định khí thải.

Theo khảo sát của Cục Đăng kiểm, số lượng các đại lý được ủy quyền của các hãng xe máy khá lớn, đồng thời cũng được trang bị khá cơ bản để có thể kiểm tra được khí thải đối với xe máy. Hiện, chỉ riêng 5 nhà sản xuất xe mô tô, xe gắn máy lớn là Honda, Yamaha, SYM, Piaggio và Suzuki đã có 1.526 đại lý trên cả nước. Riêng tại 5 thành phố trực thuộc Trung ương (Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ) có 529 đại lý, đủ kiểm định 8,7 triệu xe máy vào năm 2022.