Có nên mở rộng hình thức tố cáo?

Qua thảo luận, nhiều ý kiến tán thành với sự cần thiết sửa đổi Luật Tố cáo nhằm khắc phục một số hạn chế, bất cập, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện quyền tố cáo; xác định rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền trong việc giải quyết tố cáo; quy định rõ thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết các loại tố cáo; có cơ chế hữu hiệu bảo vệ người tố cáo; đồng thời xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm pháp luật về tố cáo.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân và nhiều ý kiến khác tán thành với quan điểm cần sửa đổi cơ bản, toàn diện Luật Tố cáo để giải quyết những bất cập, hạn chế hiện nay, đi cùng với đó tên gọi của dự thảo sẽ là Luật Tố cáo (sửa đổi), chứ không như trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tố cáo. Dự thảo có số lượng điều khoản sửa đổi, bổ sung khá lớn: Luật hiện hành có 50 điều, nay sửa đổi 36 điều, bổ sung 14 điều mới, giữ lại 14 điều.

Tạo điều kiện cho công dân thực hiện quyền tố cáo

Hình thức tố cáo được nhiều ý kiến góp ý tại phiên thảo luận. Một số ý kiến đề nghị cần bổ sung thêm hình thức tố cáo khác như tố cáo qua fax, email, điện thoại, qua mạng thông tin điện tử... để tạo điều kiện cho công dân thực hiện quyền tố cáo. Đây là các hình thức thông tin thông dụng, tiện lợi, phổ biến hiện nay. 

Tuy nhiên, một số ý kiến khác cho rằng dự thảo Luật chỉ nên quy định 2 hình thức tố cáo như quy định của Luật Tố cáo năm 2011 là tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp. Việc quy định này nhằm xác định rõ trách nhiệm của người tố cáo, tránh tình trạng lợi dụng các hình thức tố cáo để tố cáo tràn lan, cố ý tố cáo sai sự thật, ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của người bị tố cáo.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga nhấn mạnh tới tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật. Chủ nhiệm nêu thực tế Tờ trình của Chính phủ về dự thảo Luật Tố cáo (sửa đổi) chỉ quy định hình thức tố cáo bằng đơn và tố cáo trực tiếp, trong khi Luật Phòng, chống tham nhũng đã có quy định: “Cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có trách nhiệm tạo điều kiện thuận lợi để công dân tố cáo trực tiếp, gửi đơn tố cáo, tố cáo qua điện thoại, tố cáo qua mạng thông tin điện tử và các hình thức khác theo quy định của pháp luật”.

Đánh giá Luật Phòng, chống tham nhũng thì mở ra, còn dự thảo Luật Tố cáo (sửa đổi) lại bó hẹp lại, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho đây là vấn đề ban soạn thảo cần phải xem xét để bảo đảm tính thống nhất đồng bộ giữa hai luật. "Phải cân nhắc để các quy định của Luật Tố cáo (sửa đổi) không làm vô hiệu hóa các quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng", Chủ nhiệm Lê Thị Nga nhấn mạnh.

Cùng quan điểm này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ, đây là dự luật cụ thể hóa quy định của Hiến pháp về quyền con người, quyền công dân, do vậy, cần cụ thể chặt chẽ, đặc biệt, phải bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Theo Chủ tịch Quốc hội, Luật Phòng, chống tham nhũng đã có quy định về các hình thức tố cáo này, trong khi đang hướng tới xây dựng Chính phủ điện tử, nếu dự thảo Luật không mở ra hình thức tố cáo bằng các hình thức như qua điện thoại, tố cáo qua mạng thông tin điện tử... thì không đồng bộ với Luật Phòng, chống tham nhũng. Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, nếu bổ sung hình thức tố cáo này thì phải quy định chặt chẽ, đúng luật, việc gửi tin nhắn, email thì phải đúng người, đúng cơ quan có thẩm quyền, chứ không phải gửi tràn lan.

Tuy nhiên, cũng có những ý kiến khác với quan điểm trên. Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng, nếu mở rộng hình thức tố cáo bằng điện thoại, tin nhắn thì quá rộng, khó xử lý, không đủ nhân lực để thực hiện; nên xem xét tố cáo có địa chỉ cụ thể, nên tập trung vào xem xét tố cáo “có danh”...

Quy định rõ hơn về việc bảo vệ người tố cáo

Nhiều ý kiến trong UBTVQH đề nghị cần quan tâm tới việc bảo vệ người tố cáo. Dự thảo đã có các quy định về bảo vệ bí mật thông tin người tố cáo trong quá trình tiếp nhận giải quyết tố cáo; trách nhiệm bảo vệ bí mật thông tin về người tố cáo của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan (Điều 42, 43); bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm, uy tín và các quyền nhân thân khác của người tố cáo và người thân thích của người tố cáo (từ Điều 44-46); bảo vệ vị trí công tác, việc làm của người tố cáo, người thân thích của người tố cáo trong trường hợp họ là cán bộ, công chức, viên chức và trong trường hợp họ là người làm việc theo hợp đồng lao động mà không phải là viên chức (Điều 47, 48). 

Tuy nhiên, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng, nội dung này trong dự thảo Luật còn chung chung; chưa xác định rõ cơ quan nào là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc bảo vệ người tố cáo và người thân thích của họ; chưa quy định về các biện pháp bảo vệ, kinh phí, phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ cho việc bảo vệ... Đề nghị ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu quy định cụ thể, đầy đủ các nội dung này để bảo đảm tính khả thi.

Theo chương trình, chiều nay (14/3), UBTVQH xem xét, thông qua Nghị quyết quy định về thể thức và kỹ thuật trình bày văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, UBTVQH, Chủ tịch nước (thay thế Nghị quyết số 1139/2007/UBTVQH11 ngày 3/7/2007 của UBTVQH) và cho ý kiến về một số vấn đề lớn còn có ý kiến khác nhau của dự án Luật Du lịch (sửa đổi).